Hội Cựu chiến binh Việt Nam – TP. Hồ Chí Minh * Hội cựu Chiến binh Quận Tân Bình
CƠ ĐỒ, TIỀM LỰC, VỊ THẾ VÀ UY TÍN QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM SAU 75 NĂM GIÀNH ĐỘC LẬP, ĐẶC BIỆT SAU 35 NĂM
Đại hội XIII của Đảng (2021) đánh giá: “Nhìn lại 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam ngày càng hoàn thiện và từng bước được hiện thực hóa. Đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới. Quy mô, trình độ nền kinh tế được nâng lên. Đời sống nhân dân cả về vật chất và tinh thần được cải thiện rõ rệt. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay
TIẾN HÀNH CÔNG CUỘC ĐỔI MỚI ([1])
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) khẳng định: “Từ năm 1930 đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, đã lãnh đạo nhân dân ta tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài, gian khổ, vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách và giành được những thắng lợi vĩ đại: Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đập tan ách thống trị của thực dân, phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đưa dân tộc ta tiến vào kỷ nguyên độc lập, tự do; thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống xâm lược, mà đỉnh cao là chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, bảo vệ Tổ quốc, làm tròn nghĩa vụ quốc tế; thắng lợi của công cuộc đổi mới, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, tiếp tục đưa đất nước từng bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội với nhận thức và tư duy mới đúng đắn, phù hợp thực tiễn Việt Nam.
Với những thắng lợi đã giành được trong hơn 80 năm qua, nước ta từ một xứ thuộc địa nửa phong kiến đã trở thành quốc gia độc lập, tự do, phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa; nhân dân ta từ thân phận nô lệ đã trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ xã hội; đất nước ta đã ra khỏi tình trạng nước nghèo, kém phát triển, đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, có quan hệ quốc tế rộng rãi, có vị thế ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới. Tuy nhiên, khó khăn, thách thức còn nhiều”[2].
Đại hội XI của Đảng (2011) đánh giá: “Những thành tựu đạt được trong 20 năm thực hiện Cương lĩnh là to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Đất nước bước đầu thực hiện thành công công cuộc đổi mới, ra khỏi tình trạng kém phát triển, bộ mặt của đất nước và đời sống nhân dân có nhiều thay đổi; sức mạnh về mọi mặt được tăng cường, độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa được giữ vững, vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao, tạo tiền đề để nước ta tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn mới”[3].
Đại hội XII của Đảng (2016) đánh giá: “Nhìn tổng thể, qua 30 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa”[4].
I. ĐẤT NƯỚC TA CHƯA BAO GIỜ CÓ CƠ ĐỒ, TIỀM LỰC, VỊ THẾ VÀ UY TÍN QUỐC TẾ NHƯ NGÀY NAY
Đại hội XIII của Đảng (2021) đánh giá: “Nhìn lại 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam ngày càng hoàn thiện và từng bước được hiện thực hóa. Đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới. Quy mô, trình độ nền kinh tế được nâng lên. Đời sống nhân dân cả về vật chất và tinh thần được cải thiện rõ rệt. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”[5].
1. Cơ đồ của đất nước
1.1. Về kinh tế
(1) Kinh tế vĩ mô ổn định, tốc độ tăng trưởng khá cao; chất lượng được cải thiện, quy mô của nền kinh tế tăng lên
Từ 1975 đến giữa thập niên 1980, tăng trưởng kinh tế thấp và thậm chí không phát triển. Nền kinh tế không có tích lũy. Lạm phát hoành hành. Năm 1986, lạm phát đạt đỉnh cao: 774,7%. Đời sống nhân dân hết sức khó khăn, thiếu thốn.
Từ khi tiến hành đổi mới, kinh tế Việt Nam phục hồi và phát triển. Giai đoạn đầu đổi mới (1986 - 1990), tăng trưởng bình quân 4,4%/năm. Giai đoạn 1991 - 2000: tăng trưởng bình quân 7,6%/năm. Giai đoạn 2001 - 2010: 7,26%. Giai đoạn 2011 - 2020: gần 6%.
Quy mô nền kinh tế tăng lên: Năm 1955: 6,3 tỷ USD, 1986: 26,88 tỷ USD, 2020: 271,2 tỷ USD (Theo đánh giá lại quy mô nền kinh tế của Tổng cục Thống kê, năm 2020: 343,6 tỷ USD).
Thu nhập bình quân đầu người: 1945: 35 USD, 1975: 80 USD, 1985: 159 USD, 1990: 182 USD, 2020: 2.779 USD (Theo đánh giá lại của Tổng cục Thống kê: 3.521 USD).
Năng suất lao động tăng từ 4,3% giai đoạn 2011-2015 lên 6,8% giai đoạn 2016-2020. Năng lực cạnh tranh toàn cầu của Việt Nam tăng nhanh, xếp thứ 67/141 nền kinh tế (năm 2019).
(2) Cơ cấu kinh tế chuyển mạnh theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Tỷ trọng khu vực công nghiệp và dịch vụ trong GDP từ 82,6% (2015) lên 84,8% (2020). Công nghiệp có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong các ngành kinh tế quốc dân, ước tính đóng góp khoảng 28,2% GDP vào năm 2020. Tỷ trọng các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng nhanh, ngành khai khoáng giảm xuống. Tỷ lệ nội địa hóa của một số ngành công nghiệp đã được cải thiện rõ rệt. Ngành dịch vụ có những bước tiến vượt bậc, chất lượng và khả năng cạnh tranh ngày càng cao. Tỷ trọng khu vực dịch vụ đạt khoảng 42% GDP năm 2019. Các ngành dịch vụ có tiềm năng, lợi thế, hàm lượng khoa học công nghệ cao (công nghệ thông tin, truyền thông, vận tải, logistic, tài chính, ngân hàng...) được tập trung phát triển; trong đó có một số doanh nghiệp viễn thông, công nghệ thông tin có bước phát triển mạnh.
Nông nghiệp phát triển sản xuất hàng hóa công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ. Nông sản Việt Nam hiện đã có mặt tại hơn 160 quốc gia, khoảng 40 loại rau quả của Việt Nam được xuất khẩu sang 60 quốc gia và vùng lãnh thổ. Nhiều mặt hàng (gạo, cà phê, hạt điều, hải sản, các loại quả như vải, xoài, chanh leo, bưởi, dưa, thanh long,...) được xuất khẩu sang các thị trường lớn yêu cầu cao như EU, Hoa Kỳ, ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada... Hơn 62% số xã đạt chuẩn nông thôn mới và 173 huyện đạt chuẩn nông thôn mới.
Hệ thống kết cấu hạ tầng được tập trung xây dựng đồng bộ với một số công trình hiện đại, nhất là hệ thống giao thông và hạ tầng đô thị lớn. Đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, khai thác sử dụng khoảng 1.200 km đường cao tốc, 6.000 km quốc lộ, 22 sân bay dân dụng. Hạ tầng năng lượng phát triển nhanh (nhiều công trình lớn trên 1.000 MW được hoàn thành và đưa vào sử dụng như thủy điện Sơn La, Lai Châu, nhiệt điện Vĩnh Tân 2 và 4, Mông Dương 1 và 2, Vũng Áng 1, Duyên hải 1 và 3...). Hạ tầng thông tin và truyền thông phát triển mạnh, đã phủ sóng thông tin di động đến 98% người dân với công nghệ hiện đại, tốc độ kết nối internet trung bình đạt 9,5 Mb/s, xếp hạng 58 thế giới (2018). Tỷ lệ đô thị hóa năm 2020 gần 40%.
(3) Hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, trên nhiều cấp độ, đa dạng về hình thức, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế. Tháng 7/1995: Việt Nam chính thức trở thành thành viên ASEAN. Tháng 7/1995: Việt Nam chính thức trở thành thành viên ASEM. Tháng 11/1998: Việt Nam chính thức trở thành thành viên APEC. Tháng 01/2007: Việt Nam chính thức trở thành thành viên WTO. Việt Nam đã tham gia đàm phán ký kết 16 FTA, trong đó 13 FTA đã có hiệu lực.
Việt Nam đã và đang dần trở thành một trong những nền kinh tế hội nhập toàn diện nhất thế giới qua các cấp độ (song phương, đa phương, khu vực) và theo các hình thức và khung khổ khác nhau (đối tác chiến lược, hiệp định, diễn đàn (APEC, ASEM...), tổ chức quốc tế (Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Tổ chức Lao động quốc tế (ILO)). Đến nay, Việt Nam đã có quan hệ kinh tế, thương mại với hơn 230 quốc gia và vùng lãnh thổ, ký kết gần 100 hiệp định thương mại song phương.
Việt Nam đã dần dịch chuyển từ quốc gia tham gia hội nhập thành quốc gia cùng định hình tiến trình hội nhập bằng việc chủ động trong đàm phán với các nước khác để hình thành các khu vực thương mại tự do. Đặc biệt, trong thời gian gần đây, Việt Nam đã ký kết và thông qua nhiều FTA thế hệ mới ở phạm vi và mức độ cam kết sâu rộng hơn so với các FTA thế hệ cũ, như Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA) và Hiệp định Thương mại tự do Liên minh châu Âu - Việt Nam (EVFTA). Việt Nam đã xuất khẩu hàng hóa đến 200 quốc gia và vùng lãnh thổ.
(4) Kim ngạch xuất, nhập khẩu tăng mạnh: Năm 1945: 40,5 triệu USD; 1975: 914,2 triệu USD; 1985: 2.451,7 triệu USD, 1990: 5.156,4 triệu USD, 2020: 551,5 tỷ USD.
Vốn đầu tư toàn xã hội tăng nhanh: 1985: 37 tỷ đồng, 1990: 7.581 tỷ đồng. Giai đoạn 2011-2020 đạt gần 15,7 triệu tỷ đồng (tương đương 673 tỷ USD). Vốn đầu tư của khu vực ngoài nhà nước trong nước chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng đầu tư xã hội, tăng từ 36,1% (2010) lên 44,9% (2020). Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã tăng mạnh: 1990: 108 dự án, số vốn đăng ký: 839 triệu USD, số vốn thực hiện: 408 triệu USD; 2020: 32.539 dự án, số vốn đăng ký: 381,2 tỷ USD, số vốn thực hiện: 223,1 tỷ USD.
1.2. Giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ đạt nhiều thành tựu
(1) Giáo dục và đào tạo
Quy mô giáo dục và mạng lưới cơ sở giáo dục ngày càng phát triển, đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân. Việt Nam đã đạt kết quả tích cực trong công tác giáo dục phổ cập và xóa mù chữ. Tất cả các tỉnh, thành phố đều đạt phổ cập trung học cơ sở và đạt chuẩn phổ thông giáo dục tiểu học đúng độ tuổi; hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi vào năm 2025. Tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi 15 - 60 là 97,65% cơ bản đạt được mục tiêu của đề án xóa mù chữ đến năm 2020 là 98% (sau Cách mạng Tháng Tám 95% người mù chữ). Chất lượng nguồn nhân lực được cải thiện, tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 40% (năm 2015) lên khoảng 65% (năm 2020); tỷ lệ lao động qua đào tạo có văn bằng, chứng chỉ tăng từ 20,3% (2015) lên 24% (2019). Hiện có khoảng 700 trường đại học, học viện và trường cao đẳng. Tổng số giảng viên khoảng 75.000 người, trong đó hơn 700 giáo sư, hơn 4.500 phó giáo sư, hơn 20.000 tiến sĩ, hơn 44.000 thạc sĩ. Chất lượng giáo dục phổ thông được nâng lên, được quốc tế ghi nhận.
Hợp tác quốc tế về giáo dục và đào tạo được mở rộng. Đến 31/12/2019 Việt Nam đã có 525 dự án đầu tư còn hiệu lực của nước ngoài với số vốn gần 4,4 tỷ USD; có khoảng 400 chương trình liên kết đào tạo với hơn 30 quốc gia trên thế giới và nhiều chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao, cử nhân tài năng, chương trình giáo dục - đào tạo tiên tiến trên thế giới. Đại học Bách khoa Hà Nội lọt top đại học trong “độ tuổi vàng” tốt nhất thế giới. 3 trường: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội và Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh lọt top 500 đại học tốt nhất châu Á.
(2) Về khoa học - công nghệ
Hiện nay, khoa học và công nghệ tiếp tục có những bước tiến quan trọng, đóng góp cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việt Nam đã có quan hệ hợp tác về khoa học và công nghệ với hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ; là thành viên của hơn 100 tổ chức quốc tế và khu vực về khoa học - công nghệ.
(3) Hạ tầng thông tin được mở rộng với 6 tuyến cáp quang biển quốc tế; gần 297.000 trạm thu phát sóng di động 3G, 4G. Sóng di động phủ tới 99,7% dân số; là một trong những nước đầu tiên thử nghiệm công nghệ 5G.
Việt Nam đang thực hiện chương trình chuyển đổi số quốc gia với ba trụ cột chính là xây dựng và phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Kinh tế số của Việt Nam đang trong thời kỳ phát triển năng động, với mức tăng trưởng cao nhất khu vực Đông Nam Á (đã vượt Singapore và Indonesia) chiếm 4% tổng GDP (2018).
1.3. Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, nâng cao đời sống nhân dân
(1) An sinh xã hội và phúc lợi xã hội được bảo đảm tốt hơn
Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, từ 70% (1990) xuống còn 3% (2020). Tham gia bảo hiểm xã hội chiếm 31,9% lực lượng lao động xã hội. Tham gia bảo hiểm thất nghiệp 27,2%. Môi trường sống của người dân được cải thiện. Thu nhập liên tục tăng: 35 USD/người (1945), 159 USD (1985) lên 2.779 (2020)[6].
(2) Lĩnh vực y tế đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao sức khỏe cho nhân dân cả về vật chất, tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ và chất lượng cuộc sống
Tỷ lệ bác sĩ trên 1 vạn dân tăng từ 3,5 người (1990) lên 9 người (2020). Số giường bệnh trên 1 vạn dân từ 21,9 giường bệnh (2010) lên 28 (2020). Tuổi thọ trung bình từ 72,9 tuổi (2010) lên 73,7 (2020). Chỉ số phát triển con người (HDI) hiện xếp 110/189 nước (2019).
1.4. Củng cố, tăng cường quốc phòng, bảo đảm an ninh quốc gia, giữ vững an toàn xã hội
75 năm năm qua, nhất là trong 35 năm đổi mới, thành tựu quan trọng nhất là đã bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững an ninh quốc gia. Hoạch định biên giới với 3 nước láng giềng (4.550 km); phân định Vịnh Bắc Bộ. Thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân được củng cố vững chắc. Xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.
1.5. Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh
Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ngày càng được coi trọng. Năng lực lãnh đạo, cầm quyền, sức chiến đấu của Đảng ngày càng được nâng lên. Hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước ngày càng tốt hơn. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị được đổi mới cả về nội dung và phương thức hoạt động.
2. Tiềm lực của đất nước
2.1. Tiềm lực kinh tế
Công nghiệp: Số doanh nghiệp tăng nhanh. Từ 2015-2019, hơn 601,2 nghìn doanh nghiệp được thành lập mới (tăng bình quân 13,1%). Hiện có 1,4 triệu doanh nghiệp. Đã hình thành một số ngành công nghiệp có quy mô lớn, có khả năng cạnh tranh và vị trí vững chắc trên thị trường quốc tế. Một số doanh nghiệp công nghiệp trong nước có năng lực cạnh tranh tốt (các Tập đoàn VinGroup, Trường Hải, Thành Công trong lĩnh vực sản xuất, lắp ráp ôtô; Vinamilk, TH True Milk trong lĩnh vực sản xuất, chế biến thực phẩm; Tập đoàn Hoa Sen, Tập đoàn Hòa Phát, Công ty trách nhiệm hữu hạn Hòa Bình Minh, Công ty thép Pomina, Công ty cổ phần thép Nam Kim trong lĩnh vực sắt thép, kim khí...).
Nông nghiệp: Có hơn 52.000 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản. Nông nghiệp công nghệ cao đang phát triển mạnh.
Du lịch, dịch vụ: Việt Nam có nhiều lợi thế và tiềm năng về du lịch, hiện đã trở thành một địa điểm du lịch hàng đầu của khu vực, rất được chú ý trên thế giới. Việt Nam có 39 di sản được UNESCO ghi nhận (8 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 12 di sản văn hóa phi vật thể, 7 di sản tư liệu, 9 khu dự trữ sinh quyển thế giới và 3 công viên địa chất toàn cầu); 363 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; 191 hiện vật và nhóm hiên vật được công nhận bảo vật quốc gia; 3.528 di tích quốc gia; 122 di tích quốc gia đặc biệt; 175 bảo tàng thường xuyên lưu giữ và trưng bày hơn 3 triệu tài liệu hiện vật. Du khách quốc tế đến Việt Nam tăng từ 8 triệu lượt (2015) lên 18% (2019). Năm 2019, du lịch Việt Nam được vinh danh, trao tặng nhiều giải thưởng danh giá của du lịch thế giới, như “Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới năm 2019”, “Điểm đến Golf tốt nhất thế giới năm 2019”, “Điểm đến hàng đầu châu Á năm 2019”, “Điểm đến Ẩm thực hàng đầu châu Á năm 2019”, “Điểm đến Văn hóa hàng đầu châu Á năm 2019”, …
2.2. Tiềm lực khoa học và công nghệ
Tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước được tăng cường. Hiện nay, cả nước đã có hơn 4.000 tổ chức khoa học và công nghệ, ba khu công nghệ cao quốc gia, 13 khu nông nghiệp ứng dụng cao, 8 khu công nghệ thông tin tập trung và gần 67.000 cán bộ nghiên cứu. Hạ tầng nghiên cứu một số lĩnh vực trọng điểm như công nghệ sinh học, hóa dầu, vật liệu, năng lượng tự động hóa, nanô, công nghệ tính toán, y học được tăng cường. Việt Nam liên tục thăng hạng về Chỉ số đổi mới sáng tạo năng lượng toàn cầu. Năm 2020, Việt Nam xếp hạng 42/131 quốc gia nền kinh tế, đứng thứ ba trong khu vực ASEAN (sau Singapore và Malaysia).
2.3. Tiềm lực con người
Dân số năm 1945: hơn 22 triệu, 1975: hơn 47,6 triệu, 1985: gần 60 triệu, 2020: 97,58 triệu, trong đó có 54,61 triệu lao động. Số có trình độ đại học trở lên hơn 6 triệu. Có khoảng 5,3 triệu người Việt Nam tại hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có hơn 500.000 người có trình độ đại học trở lên, nhiều người là kỹ sư, chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kinh tế, tài chính và một số đã tham gia hệ thống chính trị của các nước. Hằng năm, có khoảng 400 - 500 lượt chuyên gia, trí thức trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học - công nghệ ở Việt Nam. Có gần 3.000 doanh nghiệp của kiều bào từ Hoa Kỳ, Canada, Australia, Nga, Pháp, Séc, Hà Lan,... đang hoạt động tại 50/63 tỉnh, thành phố với số vốn 4 tỷ USD. Lượng kiều hối gửi về nước tăng qua các năm. 10 năm qua lên tới 112 tỷ USD.
2.4. Tiềm lực quốc phòng, an ninh được tăng cường
- Quân đội
Năm 1944: Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân có 34 cán bộ, chiến sĩ. Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời (1945) quân số lực lượng Vệ quốc đoàn (tên gọi trước đây của Quân đội nhân dân Việt Nam) chỉ khoảng 50.000 người. Đến nay Quân đội nhân dân Việt Nam bao gồm bộ đội chủ lực (lục quân, phòng không, không quân, hải quân, biên phòng, bộ tư lệnh tác chiến không gian mạng, cục giữ gìn hòa bình Việt Nam); bộ đội địa phương; các quân khu, quân đoàn, binh chủng; hệ thống các đơn vị bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, nhà trường, viện nghiên cứu và các đơn vị kinh tế - quốc phòng.
- Công an
Lực lượng công an được tổ chức chính quy, chặt chẽ, phân cấp từ Trung ương - tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương - huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh - xã, phường, thị trấn. Các cục, lực lượng cảnh sát phòng cháy, chữa cháy tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Những năm qua, Đảng, Nhà nước luôn quan tâm, đầu tư, nâng cao tiềm lực quốc phòng, an ninh, tăng cường sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của các lực lượng, nhất là các địa bàn trọng điểm; mua sắm trang thiết bị, vũ khí hiện đại, chủ động nghiên cứu phát triển trang bị, vũ khí công nghệ cao.
3. Vị thế của Việt Nam
3.1. Việt Nam ngày càng có vị thế quan trọng trong các tổ chức quốc tế
Đầu những năm 1950, Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc, Liên Xô và các nước XHCN.
- Từ 1951 - 1975: Việt Nam ở vào tình thế vô cùng khó khăn khi kinh tế và xã hội bị ảnh hưởng nặng nề sau những năm chiến tranh tàn khốc và sự bao vây, cô lập, cấm vận của Hoa Kỳ và phương Tây. Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều nước (năm 1975 Việt Nam có quan hệ ngoại giao với 90 nước).
- Từ năm 1976 - 1995: Ngày 20/9/1977, Việt Nam được chính thức công nhận là thành viên thứ 149 của Liên hợp quốc. Tháng 11/1991: Việt Nam và Trung Quốc chính thức bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Tháng 7/1995: Việt Nam và Hoa Kỳ chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Từ 1995 đến nay, Việt Nam đã tham gia sáng lập ASEM (1996), tham gia APEC (1998), gia nhập WTO (2006); hai lần đảm nhận vai trò Ủy viên không thường trực Bảo an Liên hợp quốc (các nhiệm kỳ 2003 - 2004 và 2020 - 2021). Đến nay, Việt Nam đã thiết lập ngoại giao với 189/193 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Quan hệ đối tác chiến lược với 17 nước, đối tác toàn diện với 13 nước, trong đó có tất cả năm nước Ủy viên Thường trực Liên hợp quốc.
Trên bình diện đa phương, Việt Nam có nhiều đóng góp hiệu quả và đảm nhiệm thành công vai trò chủ chốt tại các tổ chức và diễn đàn, đặc biệt là Liên hợp quốc, ASEAN. Có nhiều đóng góp tích cực trong việc tổ chức thành công nhiều sự kiện quốc tế lớn, nhất là vị trí nước chủ nhà của Hội nghị cấp cao Pháp ngữ (1997), ASEAN (1998, 2010, 2020), ASEM (2005), APEC (2006, 2007)... Việt Nam cũng chủ động đưa ra nhiều ý tưởng, sáng tạo ở hầu hết các tổ chức, diễn đàn quốc tế quan trọng, nhất là ASEAN, ASEM, APEC, Liên hợp quốc, nhóm các nước G7, G20,... Việt Nam cũng trở thành mắt xích quan trọng trong nhiều liên kết kinh tế khu vực và toàn cầu.
3.2. Vị thế quốc tế của Đảng Cộng sản Việt Nam từng bước được nâng cao
Các đảng, các nước (kể cả các nước từng có quan hệ thù địch trước đây với Việt Nam như Hoa Kỳ, Anh, Pháp...) đều tôn trọng thể chế chính trị của Việt Nam. Các chuyến thăm nước ngoài của Tổng Bí thư Đảng ta đều được các nước, các đảng hết sức coi trọng, tiếp đón với tư cách là nhà lãnh đạo cao nhất, người đứng đầu chính thể Việt Nam.
Các đảng, các nước, không phân biệt hệ thống chính trị, khuynh hướng chính trị, nhận thức rất rõ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; đều mong muốn củng cố và mở rộng quan hệ với Đảng Cộng sản Việt Nam. Hiện Đảng Cộng sản Việt Nam đã phát triển quan hệ ở nhiều mức độ khác nhau với 247 chính đảng ở 111 quốc gia, trong đó 96 đảng cộng sản, 63 đảng cầm quyền, 28 đảng tham gia liên minh cầm quyền, tham chính. Các đảng, các nước, các đối tác đánh giá đóng góp của Đảng Cộng sản Việt Nam trên nhiều mặt. Năm 2016, Đảng Cộng sản Việt Nam lần đầu đăng cai tổ chức IMWCP lần thứ 18 tại Hà Nội với sự tham gia của 57 đảng công nhân và công nhân đến từ 48 nước.
3.3. Hội nhập quốc tế về quốc phòng, an ninh đi vào chiều sâu, hiệu quả
Hội nhập về quốc phòng, an ninh đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
- Về quốc phòng: Tháng 6/2014, Việt Nam chính thức cử lực lượng tham gia hoạt động giữ gìn hòa bình của Liên hợp quốc. Tính đến 8/2020, Việt Nam đã cử 50 lượt sĩ quan tham gia các phái bộ giữ gìn hòa bình Liên hợp quốc tại Cộng hòa Trung Phi và Nam Sudan; đã tổ chức triển khai 2 bệnh viện dã chiến cấp 2, mỗi bệnh viện gồm 63 quân nhân. Có 2 sĩ quan đã trúng tuyển và được lựa chọn vào làm việc tại trụ sở Liên hợp quốc và Cơ quan phái bộ tại Cộng hòa Trung Phi.
- Về an ninh: Công an nhân dân Việt Nam đã thiết lập quan hệ với 141 cơ quan công an, cảnh sát, nội vụ của 62 quốc gia, vùng lãnh thổ. Là thành viên của 18 tổ chức, 13 diễn đàn, 12 cơ chế hợp tác khu vực. Hợp tác đầy đủ với 194 quốc gia thành viên tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol). Việt Nam tăng cường và mở rộng hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế cả song phương và đa phương, trong đó tập trung vào các nội dung: Đối thoại an ninh, hợp tác trao đổi thông tin, phối hợp bảo đảm an ninh biên giới; tăng cường hợp tác huấn luyện, đào tạo với Hoa Kỳ, Nga, Australia, Ấn Độ, Singapore,... hợp tác điều tra và hợp tác trong khuôn khổ Tổ chức Cảnh sát quốc tế với Nhật Bản, Hàn Quốc; tích cực phối hợp đấu tranh phòng, chống tội phạm công nghệ cao, an ninh mạng chống khủng bố, chống tội phạm xuyên quốc gia...
4. Uy tín của Việt Nam
4.1. Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế
Sự chuyển mình mạnh mẽ của Việt Nam trong 35 năm qua đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Hai tiếng “Viet Nam” từ chỗ từng gắn với “Vietnam war” (Chiến tranh ở Việt Nam) đã chuyển sang “Vietnam Renewal” (Công cuộc đổi mới ở Việt Nam) hay “Vietnam Reforms” (Công cuộc cải cách của Việt Nam). Thậm chí, “đổi mới” đã đi vào kho từ vựng quốc tế.
(1) Dư luận quốc tế đánh giá cao vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam trong suốt chiều dài xây dựng, bảo vệ, phát triển và nâng cao vị thế đất nước
Uy tín, vị thế của Đảng Cộng sản Việt Nam được khẳng định trên trường quốc tế. Đại hội XII có 252 điện mừng. Đại hội XIII có 369 điện mừng. Hơn 90 điện chúc mừng của các đảng nhân kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Nội dung các điện mừng đánh giá cao vai trò lịch sử của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các đảng bày tỏ sự quan tâm sâu sắc và những tình cảm nồng ấm đối với Đảng Cộng sản Việt Nam, thể hiện sự theo dõi sát sao từng bước tiến của Đảng trong lịch sử cũng như sự lãnh đạo đất nước và công cuộc đổi mới. Chẳng hạn, Đảng Cộng sản lao động Dominicana: “Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng huyền thoại và anh hùng”. Đảng Cộng sản Trung Quốc: “Đảng Cộng sản Việt Nam là hạt nhân lãnh đạo sự nghiệp CNXH và đổi mới của Việt Nam... đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam thực hiện giải phóng dân tộc và thống nhất nước, đồng thời giành được những thành tựu to lớn trong sự nghiệp xây dựng CNXH phù hợp với tình hình đất nước Việt Nam”...
Các đảng khẳng định sự đóng góp của Đảng, đất nước Việt Nam đối với thế giới. Chẳng hạn, Đảng Cộng sản Nhật Bản: “Cuộc đấu tranh anh hùng, thắng lợi lịch sử của nhân dân Việt Nam vì độc lập, tự do đã góp phần to lớn vào việc xây dựng hòa bình ở châu Á và thế giới”. Đảng Tiến bộ của nhân dân lao động Síp: “Chúng tôi đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong việc nâng cao các nguyên tắc cơ bản thúc đẩy hòa bình thế giới, độc lập dân tộc và chủ quyền của các dân tộc”.
(2) Dư luận quốc tế ca ngợi Việt Nam đặt quyền lợi người dân lên hàng đầu
BBC News: “Đảng Cộng sản Việt Nam đã hành động trách nhiệm và đặt người dân làm mối quan tâm hàng đầu”. Tờ The Diplomat: “Chính phủ Việt Nam luôn quan tâm, đặt sinh mạng, sức khỏe và cuộc sống người dân lên hàng đầu”.
4.2. Quốc tế đánh giá sức mạnh tổng hợp của Việt Nam
- Về sức mạnh kinh tế: Theo Báo cáo Năng lực cạnh tranh toàn cầu 2019 của WEF, Việt Nam lần đầu tiên vươn lên trong mức trên của bảng xếp hạng thế giới, xếp 67/141 nền kinh tế. Theo Báo cáo Doing Bussiness 219 của Ngân hàng Thế giới, môi trường kinh doanh của Việt Nam xếp 69/190 nền kinh tế. Dự báo về tình hình phát triển kinh tế trong thời gian tới. Ngân hàng Thế giới dự báo, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ đạt 6,8% vào năm 2030. Cuốn sách “Cường quốc trong tương lai” xuất bản cuối năm 2019 của chính khách Nhật Bản Hamada Kazuyuki dự báo: Năm 2026: Việt Nam nhảy vọt thành cường quốc kinh tế số; năm 2030: GDP của Việt Nam bứt phá mới: 10.000 USD; năm 2048: Việt Nam lọt vào top 20 thế giới về quy mô kinh tế.
- Về sức mạnh đối ngoại: Thế giới đánh giá Việt Nam đang dần trở thành “một ngôi sao sáng”.
- Về sức mạnh quân sự, an ninh quốc gia: Chuyên gia quốc tế đánh giá quân đội Việt Nam là một trong những lực lượng quân sự giàu kinh nghiệm nhất thế giới. Theo bảng xếp hạng quân sự thế giới của trang Global Firepower năm 2020, Việt Nam đứng 22/138 quốc gia và vùng lãnh thổ được xếp hạng, riêng ở khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đã vững vàng ở vị trí thứ 2 chỉ sau Indonesia.
Báo cáo chính trị Đại hội XIII xác định: “Đây là niềm tự hào, là động lực; nguồn lực quan trọng, là niềm tin để toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta vượt qua mọi khó khăn, thách thức; tiếp tục vững bước trên con đường đổi mới toàn diện, đồng bộ, phát triển nhanh và bền vững đất nước”[7].
MỘT SỐ TÌNH HÌNH KINH TẾ - VĂN HÓA - XÃ HỘI THÀNH PHỐ QUÝ 1 NĂM 2021
Mặc dù tiếp tục bị ảnh hưởng bởi tình hình dịch bệnh Covid-19 nhưng với sự quyết tâm và sự lãnh đạo quyết liệt, Thành phố đã chỉ đạo các sở, ngành, quận, huyện tập trung thực hiện các giải pháp vừa phát triển kinh tế, vừa kiểm soát, phòng chống dịch đã đạt được một số điểm sáng như: Tổng mức hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt khoảng 279.045 tỷ đồng, tăng 6,2% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 1,3%); Thương mại bán lẻ hàng hóa tăng 12% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 8%); Dịch vụ lưu trú và ăn uống có dấu hiệu phục hồi, tăng 5,9% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 30,3%); Giá trị xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao của Khu Công nghệ cao đạt 4,7 tỷ USD (tăng 27,36% so với cùng kỳ); Chỉ số sản xuất công nghiệp IIP tăng 3,8% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 1%); Có 4.509 doanh nghiệp hoạt động trở lại, tăng 98,28% so với cùng kỳ.
Thành phố đã chi 1.025 tỷ đồng chăm lo Tết Tân Sửu 2021, tăng gần 12 tỷ đồng so với năm 2020. Do ảnh hưởng của dịch bệnh, năm nay số lượng người lao động, công nhân, sinh viên ở lại Thành phố dịp Tết đông hơn mọi năm. Thành phố đã kịp thời quan tâm, chăm lo Tết đến từng đối tượng tại các khu nhà trọ, ký túc xá; đồng thời chăm lo chu đáo cho người dân tại các khu cách ly, phong tỏa do ảnh hưởng của dịch bệnh, đảm bảo Tết đến với mọi người, mọi nhà. Các hoạt động văn hóa xã hội tiếp tục được triển khai theo kế hoạch một cách chu đáo, đầy đủ, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của ngành y tế về phòng chống dịch bệnh Covid-19.
Ngành giáo dục của Thành phố đã chỉ đạo các trường đảm bảo tốt kế hoạch giảng dạy qua hình thức dạy và học trực tuyến; nâng cao tinh thần cảnh giác, thực hiện nghiêm các biện pháp phòng chống dịch. Ngành y tế Thành phố tiếp tục triển khai tiếp nhận khai báo, lấy mẫu xét nghiệm các trường hợp người từ vùng dịch trong nước đến Thành phố. Ủy ban nhân dân thành phố đã chỉ đạo, yêu cầu sở ngành, địa phương mở đợt cao điểm xử lý và đặt mục tiêu cuối năm nay chấm dứt ô nhiễm tiếng ồn karaoke trong hai giai đoạn: Giai đoạn 1 (tính đến cuối tháng 5 năm 2021) tập trung tuyên truyền nhắc nhở người dân, các cơ sở kinh doanh; hoàn thiện quy định pháp luật liên quan xử lý tiếng ồn; Giai đoạn 2 (từ tháng 6 đến cuối năm) tập trung kiểm tra, xử phạt nghiêm hành vi gây tiếng ồn từ karaoke theo các quy định liên quan.
Tình hình quốc phòng - an ninh được đảm bảo, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. 100% lực lượng vũ trang Thành phố sẵn sàng ứng trực, xử lý tình huống theo kế hoạch. Thành phố không xảy ra các vụ việc phức tạp, tệ nạn cờ bạc giảm đáng kể. Thành phố đã thành lập Phòng an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) thuộc Công an thành phố nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh hoạt động của tội phạm công nghệ cao. Công an Thành phố đã tổ chức tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm theo chuyên đề “Người điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy, vi phạm nồng độ cồn” phát hiện nhiều trường hợp vi phạm nồng độ cồn vượt mức cho phép khi lưu thông. Ngoài ra, lực lượng Công an thành phố đã triển khai cao điểm tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm với xe cơ giới không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn, kỹ thuật, xe cũ nát, xe tự chế.
Tuy nhiên, còn một số ngành, lĩnh vực của Thành phố có mức tăng trưởng thấp hơn so với cùng kỳ như: Kim ngạch xuất khẩu tăng 2,2% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 7,5%); du lịch lữ hành vẫn tiếp tục giảm sâu 59,5% so với cùng kỳ; tình trạng ô nhiễm tiếng ồn từ việc hát karaoke gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến không gian sống của người dân và phát sinh các mâu thuẫn gây mất an ninh trật tự; tình hình cháy nổ và các thương vong do hỏa hoạn, nhất là bước vào mùa khô còn diễn biến phức tạp trên địa bàn Thành phố.
1. Tổng sản phẩm nội địa GRDP
Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) 03 tháng đầu năm ước đạt 329.636,7 tỷ đồng, tăng 4,58% so với cùng kỳ, cao hơn nhiều so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 0,42%), trong đó: Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản chiếm 0,72% GRDP, tăng 1,33% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 4,6%); công nghiệp và xây dựng chiếm 22,28% GRDP, tăng 5,35% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 3,13%); dịch vụ chiếm 62,79% GRDP, tăng 3,96% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 1,23%).
2. Lĩnh vực dịch vụ
- Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ: Tổng mức hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 03 tháng đầu năm ước đạt 279.045 tỷ đồng, tăng 6,2% (cùng kỳ giảm 1,3%)[8].
+ Xuất khẩu: Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp thành phố 03 tháng đầu năm ước đạt 10,7 tỷ USD, tăng 2,2% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 7,5%). Mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là: Cao su tăng 71% so với cùng kỳ; gỗ và sản phẩm gỗ tăng 23,2% so với cùng kỳ...
+ Nhập khẩu: Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa trên địa bàn 03 tháng ước đạt 13,6 tỷ USD, tăng 17,7% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 2,4%). Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu như: Điện thoại các loại và linh kiện tăng gấp 2,3 lần; Hóa chất tăng 32,5%; Chất dẻo nguyên liệu tăng 27,9%; Sắt thép các loại tăng 27,1%; Linh kiện, phụ tùng ô tô tăng 28,6% ….
- Du lịch: Do tình hình dịch bệnh Covid-19 vẫn đang có chiều hướng diễn biến phức tạp. Trong 3 tháng đầu năm, không có lượt khách quốc tế mới đến Thành phố Hồ Chí Minh[9]. Về tổng thu từ khách du lịch, doanh thu du lịch 3 tháng đầu năm ước đạt 23.103 tỷ đồng, giảm 1,77% so với cùng kỳ.
- Thông tin và Truyền thông: Ban hành Chương trình triển khai Đề án Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh đến năm 2025. Thành phố đã triển khai thử nghiệm Cổng dữ liệu của thành phố (https://data.hochiminhcity.gov.vn/) là nơi khai thác tập trung Kho dữ liệu dùng chung của thành phố, phục vụ cho nhu cầu kết nối, chia sẻ, khai thác dữ liệu của các cơ quan nhà nước thành phố; Chương trình “Nghiên cứu và phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) tại Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2020 - 2030”.
- Hoạt động ngân hàng:
Hoạt động ngân hàng trên địa bàn thành phố nhìn chung ổn định. Tổng huy động vốn của các tổ chức tín dụng trên địa bàn ước đến 31 tháng 03 năm 2021 đạt 2.917.000 tỷ đồng, tăng khoảng 0,31% so cuối năm 2020.
Tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn ước đạt 2.571.800 tỷ đồng, tăng 1,5% so cuối năm 2020[10]. Dư nợ tín dụng trung, dài hạn chiếm 53,9% tổng dư nợ, tăng 2,32% so cuối năm 2020; dư nợ tín dụng ngắn hạn chiếm 46,1%, tăng 0,57% so cuối năm 2020. Lượng kiều hối chuyển về Thành phố Hồ Chí Minh trong quý I năm 2021 ước đạt 1,45 tỷ USD, tăng 10% so với cùng kỳ. Đây là một trong những nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, thực hiện mục tiêu kép trong bối cảnh dịch bệnh Covid - 19 trong quý I vẫn còn diễn biến phức tạp.
- Thị trường chứng khoán:
Thành phố có 73 công ty chứng khoán là thành viên của Sở Giao dịch chứng khoán với tổng vốn điều lệ gần 67.570 tỷ đồng; có 400 cổ phiếu, 33 trái phiếu, 10 chứng chỉ quỹ và 120 chứng quyền được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán[11]. Tổng khối lượng niêm yết đạt hơn 103,3 tỷ chứng khoán, tăng 1,98% so với đầu năm; tổng giá trị chứng khoán niêm yết đạt hơn 1.000.000 tỷ đồng, tăng 2% so với đầu năm. Vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 4.367.370 tỷ đồng, tăng 7,02% so với đầu năm.
3. Lĩnh vực công nghiệp
Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) của thành phố 03 tháng đầu năm ước tăng 3,8% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 1%). Bốn nhóm ngành công nghiệp trọng yếu trong 03 tháng đầu năm 2021 ước tăng 7,5% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 0%), cao hơn 3,7 điểm phần trăm so với mức tăng chung của toàn ngành, trong đó: Ngành sản xuất hàng điện tử ước tăng 24,7% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 11,5%), là ngành luôn duy trì tốc độ tăng trưởng sản xuất cao nhất trong 04 ngành công nghiệp trọng điểm của thành phố; ngành hóa dược - cao su - nhựa ước giảm 3,9% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 8,0%) do doanh nghiệp điều chỉnh quy mô sản xuất theo nhu cầu thị trường, chỉ số tiêu thụ giảm mạnh so cùng kỳ; ngành chế biến lương thực, thực phẩm, đồ uống ước tăng 14,5% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 5,4%); ngành cơ khí ước tăng 1,8% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 8,2%).
Khu công nghệ cao: Trong quý 1 năm 2021, kết quả giá trị sản xuất sản phẩm công nghệ cao của Khu Công nghệ cao ước đạt 5.033,60 triệu USD tăng 25,12% so với cùng kỳ và đạt 20,13% so với kế hoạch đề ra, giá trị xuất khẩu đạt 4.713,60 triệu USD (tăng 27,36% so với cùng kỳ) và giá trị nhập khẩu đạt 4.297,60 triệu USD (tăng 20,03% so với cùng kỳ). Lũy kế đến nay, ước giá trị sản xuất sản phẩm công nghệ cao của Khu Công nghệ cao đạt 90,45 tỷ USD, giá trị xuất khẩu là 85,13 tỷ USD và nhập khẩu là 77,08 tỷ USD. Đến nay, Khu Công nghệ cao có 164 dự án được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư còn hiệu lực với tổng vốn là 44.733,366 tỷ đồng/112 dự án trong nước và 6.192,610 triệu USD/52 dự án nước ngoài.
4. Lĩnh vực nông nghiệp
Giá trị sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp 3 tháng đầu năm ước tăng 1,65% so với cùng kỳ năm 2020, trong đó, trồng trọt tăng 2,41% so với cùng kỳ, chăn nuôi tăng 0,95% so với cùng kỳ, thủy sản tăng 1,8% so với cùng kỳ.
5. Thành lập doanh nghiệp và đầu tư trực tiếp của nước ngoài
- Thành lập doanh nghiệp[12]: Thành phố có 7.156 doanh nghiệp được cấp phép thành lập mới[13] với tổng số vốn đăng ký là 157.451 tỷ đồng (giảm 20,58% về số lượng doanh nghiệp và tăng 44,2% về vốn đăng ký so với cùng kỳ); 21.507 lượt doanh nghiệp đăng ký thay đổi nội dung đăng ký kinh doanh, trong đó vốn điều chỉnh bổ sung tăng 115.122 tỷ đồng, tăng 42,25% so với cùng kỳ.
Có 1.182 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể tại Sở Kế hoạch và Đầu tư, giảm 12,7% so với cùng kỳ; có 6.552 doanh nghiệp tạm ngưng hoạt động, tăng 36,5% so với cùng kỳ; 4.509 doanh nghiệp hoạt động trở lại, tăng 98,28% so với cùng kỳ. Tổng số doanh nghiệp lũy kế còn trên hệ thống là 453.353 doanh nghiệp với số vốn đăng ký là 7.819.959 tỷ đồng.
- Đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI)[14]: Thành phố thu hút được 979 triệu USD, giảm 14,87% tổng vốn đầu tư so với cùng kỳ. Trong đó: Các dự án đầu tư nước ngoài được cấp mới Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư có 12 dự án với tổng vốn đầu tư đăng ký là 323,23 triệu USD (tăng 80,8% vốn đầu tư so với cùng kỳ); chủ yếu là hoạt động kinh doanh bất động sản có vốn đầu tư nhiều nhất chiếm 26,93%; Công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm 15,85%; Bán buôn và bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy chiếm 14,85%; Hoạt động chuyên môn, khoa học công nghệ chiếm 11,92%; Giáo dục và đào tạo chiếm 11,07%; Hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm chiếm 6,99%; chiếm nhiều nhất là các nhà đầu tư Singapore (tỷ trọng vốn đầu tư là 44,79%); Hàn Quốc (20,51%)… Đến nay có 39 dự án đề nghị chấm dứt hoạt động.
6. Thu - chi ngân sách
Tổng thu ngân sách nhà nước ước đạt 104.072,428 tỷ đồng, đạt 28,52% dự toán, tăng 15,43% so với cùng kỳ. Trong đó, thu nội địa 76.165,209 tỷ đồng, đạt 29,65% dự toán, tăng 14,42% so với cùng kỳ; thu từ dầu thô 2.606,564 tỷ đồng, đạt 30,49% dự toán, giảm 36,75% so với cùng kỳ; thu từ hoạt động xuất nhập khẩu 27.900 tỷ đồng, đạt 25,83% dự toán, tăng 18,27% so với cùng kỳ.
Tổng chi ngân sách địa phương (không tính tạm ứng) ước đạt 13.697,646 tỷ đồng, đạt 14,12% dự toán. Trong đó, chi đầu tư phát triển 3.585,744 tỷ đồng, đạt 9,36% dự toán (dự toán là 38.289,156 tỷ đồng); chi thường xuyên 8.365,037 tỷ đồng, đạt 17,45% dự toán (dự toán là 47.925 tỷ đồng).
7. Lĩnh vực văn hóa - xã hội
Trong điều kiện dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, thành phố đã sớm chủ động điều chỉnh các hoạt động lễ hội, văn hóa phục vụ các sự kiện chính trị của thành phố. Bên cạnh việc hủy bỏ nhiều chương trình, lễ hội, hoạt động văn hóa, thể thao không thật sự cần thiết, thành phố vẫn nỗ lực tổ chức chu đáo đối với một số lễ hội thiết yếu, nhất là chương trình phục vụ Tết Nguyên đán phù hợp với tình hình thực tế nhằm phục vụ tốt nhất đời sống văn hóa tinh thần của Nhân dân nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ nghiêm công tác phòng chống dịch. Thực hiện Đề án “Nghiên cứu xây dựng tiêu chí đánh giá gia đình hạnh phúc ở Thành phố Hồ Chí Minh”.
Ngành giáo dục đã chỉ đạo các đơn vị thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19, đảm bảo an toàn sức khỏe, an toàn thực phẩm, phòng chống tai nạn thương tích cho học sinh, đặc biệt trong dịp trước, trong và sau Tết. Trên cơ sở đánh giá tình hình dịch bệnh, thành phố đã kịp thời ban hành văn bản thông báo về thời gian học sinh, sinh viên, học viên đến trường nhằm đảm bảo công tác phòng, chống dịch Covid-19. Bên cạnh đó, chỉ đạo kịp thời các hoạt động chuyên môn và quản lý một cách linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế, đẩy mạnh hiệu quả hoạt động dạy - học trực tuyến và hoạt động chuyển đổi số trong giáo dục. Đang triển khai nghiên cứu xây dựng Đề án tổng thể “Đào tạo nhân lực trình độ quốc tế giai đoạn 2020-2035 và Đại học chia sẻ” và Đề án “Giáo dục thông minh và học tập suốt đời tại Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021-2030”. Tổ chức biên soạn tài liệu giáo dục địa phương lớp 6. Triển khai văn bản hướng dẫn chuẩn bị lựa chọn Sách giáo khoa từ năm học 2021 - 2022; tăng cường quản lí các cơ sở giáo dục ngoài công lập.
Về khoa học công nghệ, đã cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ cho 04 doanh nghiệp; tổ chức 04 Hội thảo khoa học để thảo luận về những giải pháp thuộc các lĩnh vực trọng điểm mà thành phố đang quan tâm trong giai đoạn hiện nay. Cấp mới giấy chứng nhận đăng ký hoạt động khoa học và công nghệ cho 03 tổ chức khoa học và công nghệ với tổng số vốn đăng ký là 4,5 tỷ đồng. Ban hành Đề án hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2025. Tiếp tục vận hành Cổng thông tin đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ (Techport) để kết nối công nghệ thiết bị, các tổ chức trung gian và chuyên gia tư vấn, tìm kiếm đối tác. Tiếp tục triển khai Đề án ứng dụng công nghệ GIS, viễn thám trong công tác quản lý đất đai, quy hoạch và xây dựng trên địa bàn thành phố.
Lĩnh vực y tế, tiếp tục nâng mức cảnh giác cao nhất đối với dịch Covid-19, huy động, phân công lực lượng tham gia công tác phòng chống dịch. Nghiêm túc thực hiện nguyên tắc 5K của Bộ Y tế trong mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, học tập[15].
- Giám sát các nhóm nguy cơ: Người có triệu chứng hô hấp đến cơ sở khám chữa bệnh[16]; Hành khách đến thành phố trong ngày[17]; Tổ bay quốc tế[18]; Ca bệnh sau xuất viện và trường hợp sau cách ly tập trung[19]; Tầm soát định kỳ nhóm nguy cơ trong bệnh viện[20]; Tầm soát các nhóm nguy cơ cao trong cộng đồng[21]; Tầm soát người về từ vùng dịch tại sân bay, ga tàu, bến xe[22]; Tầm soát chuyên gia nhập cảnh[23]. Tổ chức cách ly y tế cho người nhập cảnh, người tiếp xúc ca bệnh, người về từ vùng dịch[24].
- Tổ chức xét nghiệm Covid-19: Tổng số mẫu xét nghiệm lũy kế đã thực hiện cho tất cả các nhóm đối tượng là 337.269 mẫu[25], trong đó Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố đã thực hiện 173.317 mẫu.
- Tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19: Ngày 08 tháng 03 năm 2021, thành phố đã tiến hành tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19 tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới cho 104 nhân viên y tế của đơn vị. Xây dựng Kế hoạch tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19 giai đoạn 2021-2022 tại Thành phố Hồ Chí Minh.
- Công tác phòng chống các dịch bệnh khác[26]: Số ca tay chân miệng là 2.396 ca, tăng 131% so với cùng kỳ (cùng kỳ là 1.036 ca). Số ca sốt xuất huyết là 4.414 ca, giảm 11% so với cùng kỳ (cùng kỳ là 4.965 ca). Số ca sởi là 6 ca, giảm 386 ca so với cùng kỳ (cùng kỳ là 392 ca). Đến nay, chưa ghi nhận trường hợp tử vong do bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết, bệnh sởi.
Tiếp tục triển khai thực hiện đề án “Chuỗi thực phẩm an toàn”. Trong 3 tháng đầu năm 2021, đã cấp 1.726 giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm (tăng 15,8% so với cùng kỳ năm 2020); tiếp nhận 14.032 hồ sơ tự công bố sản phẩm (tăng 48,9% so với cùng kỳ năm 2020); cấp 78 Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm (tăng 24,4% so với cùng kỳ năm 2020); tiếp nhận và xử lý 544 bản cam kết đảm bảo an toàn sản xuất, kinh doanh thực phẩm lĩnh vực nông nghiệp (tăng 79,4% so với cùng kỳ năm 2020). Tiếp tục thực hiện Đề án Quản lý, nhận diện và truy xuất nguồn gốc thịt heo, thịt gia cầm và trứng gia cầm. Trong 3 tháng đầu năm, đã cấp mã code cho 18 cơ sở đăng ký tham gia Đề án Quản lý, nhận diện và truy xuất nguồn gốc thịt heo, thịt gia cầm và trứng gia cầm. Tiến hành kiểm tra an toàn thực phẩm tại 939 cơ sở, phát hiện 32 cơ sở vi phạm, xử phạt 30 cơ sở với tổng số tiền là 468.080.000 đồng, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp 03 cơ sở, buộc thu hồi, tịch thu để tái chế hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc tiêu hủy 6.163 kg sản phẩm.
Trong 3 tháng đầu năm, toàn Thành phố giải quyết việc làm cho 76.342/300.000 lượt người (đạt 25,45% kế hoạch năm) và 34.748/140.000 chỗ việc làm mới được tạo ra (đạt 24,82% kế hoạch năm). Từ đầu năm đến nay, có 92.606 lượt người được tư vấn việc làm, 27.591 lượt người được giới thiệu việc làm, 13.051 người được nhận việc làm; 30.995 người nhận quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Công tác tuyển sinh đào tạo nghề đạt 11.582/371.000 học viên, đạt 3,12% kế hoạch năm. Số lao động đang làm việc đã qua đào tạo đạt 4.045.353 người (kế hoạch năm là 4.818.901 người), đạt 83,94% kế hoạch năm (kế hoạch năm là 85,65%)[27].
Đã tiếp nhận, thẩm định và cấp phép hoạt động dịch vụ việc làm cho 12 đơn vị, thẩm định và ban hành thông báo chấp thuận 2.736 vị trí công việc được sử dụng 3.385 lao động người nước ngoài. Thực hiện cấp mới và cấp lại 2.909 giấy phép lao động cho người nước ngoài làm việc tại thành phố[28]. Trên địa bàn thành phố, tính từ đầu năm đến nay, đã xảy ra 10 vụ tai nạn lao động, làm 10 người chết.
Ban hành Quyết định phê duyệt Chương trình Giảm nghèo bền vững thành phố giai đoạn 2021 - 2025[29], quy định chuẩn nghèo đa chiều thành phố giai đoạn 2021 - 2025[30]. Cấp 49.221 thẻ bảo hiểm y tế ngay từ đầu năm với số tiền là 39,603 tỷ đồng[31] cho hộ nghèo, hộ cận nghèo thành phố. Xây dựng Kế hoạch tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Chương trình giảm nghèo bền vững thành phố giai đoạn 2016 - 2020 và Kế hoạch khảo sát lập danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo thành phố giai đoạn 2021 - 2025[32].
Công tác đối ngoại: Trước những diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 trên toàn thế giới, đặc biệt việc tái bùng phát dịch bệnh trong cộng đồng trước Tết Nguyên đán tại một số địa phương tại Việt Nam, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh, phần lớn các hoạt động đối ngoại của thành phố đã được điều chỉnh, hoãn hoặc giảm quy mô. Các hoạt động đối ngoại tiếp tục tập trung vào công tác hỗ trợ cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài trong việc bảo hộ công dân nước ngoài đang sinh sống, làm việc, du lịch, học tập tại thành phố trong thời điểm dịch bệnh Covid-19 bùng phát; cập nhật thường xuyên các chính sách mới của Chính phủ Việt Nam liên quan đến công tác phòng chống lây lan của dịch bệnh Covid-19 cho các cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài. Lãnh đạo thành phố đã có 15 cuộc tiếp khách đối ngoại; đã ký Bản Ghi nhớ thúc đẩy hợp tác với Học viện Công nghệ Hoàng gia Melboune - Úc (RMIT); đã chủ trì tổ chức buổi Đối thoại giữa lãnh đạo thành phố và các doanh nghiệp Hàn Quốc nhằm xúc tiến thương mại và đầu tư của Hàn Quốc; xây dựng Kế hoạch triển khai Đề án thúc đẩy quan hệ với các địa phương trọng điểm thuộc các nước là đối tác chiến lược của Việt Nam phục vụ mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của Thành phố giai đoạn 2020-2025. Ủy ban người về Việt Nam ở nước ngoài thành phố đã đón tiếp 16 lượt kiều bào, thân nhân đến liên hệ để tìm hiểu về các chính sách, pháp luật liên quan đến lưu trú, quốc tịch.
10. Quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội
Từ đầu năm đến nay, Công an thành phố thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp tấn công, trấn áp mạnh các loại tội phạm; không để tội phạm có điều kiện hoạt động gây phức tạp, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội, đảm bảo trật tự an toàn giao thông và phòng, chống cháy, nổ trên địa bàn thành phố. Triển khai và thực hiện có hiệu quả đợt cao điểm tấn công trấn áp các loại tội phạm đảm bảo an ninh trật tự Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021. Tăng cường kiểm soát việc nhập cảnh trái phép trên địa bàn, đặc biệt khi dịch Covid-19 bùng phát trở lại ở một số tỉnh, thành, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy, tình hình an ninh chính trị Thành phố được giữ vững, các sự kiện chính trị, lễ hội trên địa bàn thành phố được bảo vệ tuyệt đối an toàn, góp phần ổn định hình hình trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế.
Từ đầu năm đến nay, phạm pháp hình sự ghi nhận 1.078 vụ, tăng 1,17% so với cùng kỳ. Đã triệt phá 431 vụ, bắt 840 đối tượng có hành vi mua bán, tàng trữ, vận chuyển và tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy. Khởi tố 358 vụ với 443 bị can; xử lý hành chính 69 vụ với 361 đối tượng; thu giữ 37,54 kg heroin; 240,64 kg ma túy tổng hợp; 14,36 kg cần sa; 03 khẩu súng và nhiều tang vật khác có liên quan. Đã phát hiện, xử lý 292 vụ với 307 đối tượng vi phạm về kinh tế; thu giữ nhiều loại hàng hóa trị giá khoảng 13 tỷ đồng. Lập 118 quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường với tổng số tiền 8,4 tỷ đồng.
Các lực lượng chức năng thường xuyên tuần tra, kiểm soát trên các khu vực, tuyến, địa bàn trọng điểm nhằm chủ động phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh với các loại tội phạm hoạt động nơi công cộng; đồng thời phát động sâu rộng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc và chấn chỉnh tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm. Kết quả điều tra khám phá 753/1.078 vụ (đạt tỷ lệ 69,85%), bắt 1.148 đối tượng.
Công an thành phố chủ động tổ chức phân luồng giao thông tại các tuyến đường ở cửa ngõ ra vào thành phố, các địa bàn giao thông phức tạp, khu vực bến xe, bến cảng, kho bãi nhằm đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên địa bàn thành phố. Tiếp tục tập trung kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm theo Nghị định số 100/2019/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm 2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt. Trong quý 1 năm 2021, đã xảy ra 435 vụ tai nạn giao thông đường bộ từ ít nghiêm trọng trở lên, giảm 170 vụ so với cùng kỳ; làm chết 136 người, tăng 21 người so với cùng kỳ; làm bị thương 303 người, hư hỏng tổng cộng 654 phương tiện các loại.
Trên địa bàn thành phố xảy ra 91 vụ cháy, giảm 23 vụ so với cùng kỳ, chết 10 người (tăng 07 người so với cùng kỳ), làm bị thương 07 người (tăng 04 người so với cùng kỳ). Công tác xử lý đốt pháo hoa nổ trái phép tăng so với năm trước[33].
CHIẾN LƯỢC “NGOẠI GIAO VẮC - XIN” CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA
Tính đến hết tháng 02/2021, chiến dịch tiêm chủng phòng Covid-19 được triển khai tại ít nhất 107 quốc gia và vùng lãnh thổ với hơn 200 triệu liều vắc-xin các loại đã được sử dụng[34]. Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm chủng không đồng đều giữa các quốc gia. Các nước trong nhóm G7 sở hữu 45% tổng số mũi tiêm[35] dù chỉ chiếm 10% dân số thế giới. Trong khi đó, 02/29 quốc gia nghèo nhất thế giới[36] bắt đầu triển khai tiêm chủng nhưng với số lượng vắc-xin rất hạn chế. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, tốc độ sản xuất vắc-xin hiện nay không đủ đáp ứng nhu cầu cao của thế giới, đồng thời cảnh báo khả năng mất cân bằng trong việc phân phối vắc-xin[37]. Ngay cả tại Liên minh châu Âu (EU), lãnh đạo các nước Áo, Séc, Xlô-ven-ni-a, Bun-ga-ri và Lát-vi-a cũng phải gửi thư lên Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) và Chủ tịch Hội đồng châu Âu kêu gọi tổ chức một hội nghị thượng đỉnh EU để thảo luận về sự mất cân băng lớn” trong phân phối vắc-xin ngừa Covid-19. Thậm chí, chương trình COVAX, một sáng kiến phân phối vắc-xin toàn cầu được khởi động từ năm 2020 bởi các tổ chức đa quốc gia[38] cũng không có đủ vắc-xin để điều phối cho các nước nghèo theo cam kết trước đó. Điều này khiến các nước đang phát triển, các nước thế giới thứ ba phải quay sang tìm kiếm nguồn vắc-xin thay thế do Trung Quốc, Nga và Ấn Độ sản xuất.
Từ “Ngoại giao khẩu trang” đến “Ngoại giao vắc-xin” của Trung Quốc
Đối với Trung Quốc, việc cung cấp vắc-xin do nước này sản xuất được thực hiện ngay sau chiến lược “Ngoại giao khẩu trang”, được triển khai từ năm 2020. Trong giai đoạn đầu của đại dịch Covid-19, Trung Quốc đã cung cấp khẩu trang và thiết bị y tế thiết yếu cho các quốc gia tham gia Sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI) vừa nhằm xoa dịu sự chỉ trích về cách nước này xử lý ổ dịch ban đầu, vừa nhằm mục đích tăng cường sức mạnh mềm. Đến thời điểm hiện tại, khi khẩu trang và thiết bị y tế không còn là vấn đề bức thiết, Chính phủ Trung Quốc ngay lập tức triển khai chiến lược “Ngoại giao vắc-xin” với việc đã và đang viện trợ vắc-xin Covid-19 cho 53 quốc gia, xuất khẩu cho 27 quốc gia với hai loại vắc-xin phổ biến là Sinovac (do Công ty Sinovac BioTech bào chế) và Sinopharm (do Tập đoàn Dược phẩm Quốc gia Trung Quốc chế tạo)”[39]. Bên cạnh hai loại vắc-xin trên, Trung Quốc đã cấp phép thêm ba loại vắc-xin Covid-19 nữa”[40], nâng tổng số vắc-xin ngừa Covid-19 do nước này sản xuất lên 05 loại. 4/5 loại vắc-xin của Trung Quốc được công bố là có thể bảo quản trong nhiệt độ tủ đông thông thường, điều này khiến chúng là lựa chọn hấp dẫn hơn với các nước đang phát triển vốn còn hạn chế về phương tiện bảo quản siêu lạnh chuyên dụng.
Trước việc Mỹ đang tăng cường gây áp lực đối với Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhằm giảm bớt ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực này, Trung Quốc đã nhanh chóng triển khai chiến dịch “Ngoại giao vắc-xin” với phép thử đầu tiên tại In-đô-nê-xi-a, quốc gia ghi nhận số ca nhiễm Covid-19 cao nhất trong số các quốc gia Đông Nam Á”[41]. In-đô-nê-xi-a cũng là đối tác nhập khẩu vắc-xin ngừa Covid-19 chính của Trung Quốc với tổng cộng 50 triệu liều vắc-xin Sinovac, 60 triệu liều vắc-xin Sinopharm và đã tiếp nhận tổng cộng 38 triệu liều, trong đó 3 triệu liều ở dạng thành phẩm và 35 triệu liều còn lại ở dạng nguyên liệu”[42]. Bên cạnh đó, hai nước đã ký một thỏa thuận cho phép Tập đoàn BioFarma, thuộc sở hữu nhà nước của In-đô-nê-xi-a, được quyền sản xuất 50 triệu liều Sinovac, trở thành trung tâm sản xuất vắc-xin của khu vực. Cùng với In-đô-nê-xi-a, Chính phủ Phi-líp-pin cũng đã quyết định mua 25 triệu liều vắc-xin Sinovac và đã nhận được lô hàng đầu tiên với 600.000 liều vào ngày 28/02 để bắt đầu tiến hành tiêm chủng trong nước từ 01/3, chỉ vài ngày sau khi cấp phép lưu hành khẩn cấp loại vắc-xin trên. Ngày 28/02, Thái Lan cũng bắt đầu tiến hành tiêm chủng mở rộng vắc-xin ngừa Covid-19, liều vắc-xin đầu được tiêm cho Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Y tế nước này là của hãng Sinovac BioTech. Trước đó, một hãng dược phẩm của Ma-lai-xi-a đã ký hợp đồng với Sinovac để mua 12 triệu liều vắc-xin và 300.000 liều đã được chuyển đến vào ngày 27/02. Bên cạnh việc cam kết ưu tiên cung cấp, Trung Quốc nhiều lần tuyên bố sẽ viện trợ “miễn phí” vắc-xin phòng Covid-19 cho các quốc gia ASEAN. Tính đến hết tháng 02/2021, đã có 5 nước ASEAN đã và sẽ nhận viện trợ vắc-xin Covid-19 của Trung Quốc, gồm Bru-nây, Lào, Cam-pu-chia, Phi-lip-pin và Mi-an-ma[43].
Tại Trung Đông và Bắc Phi, trong bối cảnh Mỹ dần thu hẹp can dự thì Trung Quốc, Nga và cả các nước phương Tây đang nỗ lực mở rộng ảnh hưởng vào khu vực này. Mục tiêu cạnh tranh của các nước tại thời điểm này là bán vắc-xin cho các quốc gia trong khu vực. Các loại vắc-xin của phương Tây và Mỹ như Oxford-AstraZeneca của Anh và Thụy Điển, Pfizer-Biotech của Mỹ và Đức có chi phí đắt đỏ, vì vậy, các nước trong khu vực chỉ có thể chờ cung ứng thông qua chương trình COVAX của WHO vốn đang ngày càng trì trệ. Trong bối cảnh các quốc gia Trung Đông - Bắc Phi đang trong tình trạng cấp thiết phải ngăn chặn làn sóng bùng phát dịch thứ hai với hậu quả được dự báo nặng nề hơn nhiều so với làn sóng thứ nhất, đặc biệt là với biến thể vi-rút được ghi nhận tại Nam Phi vào tháng 12/2020[44], Trung Quốc đã thực hiện quảng bá vắc-xin Sinopharm giá rẻ, phù hợp với khả năng tài chính và tiến hành tài trợ vắc-xin cho các nước này. Ngay từ tháng 6/2020, tại Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt Trung Quốc - Châu Phi về Covid-19, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã thể hiện sự hào phóng” khi cam kết với các nước châu Phi rằng, “lục địa đen” sẽ được hưởng các điều kiện thuận lợi trong quá trình phân phối số lượng lớn vắc-xin của Trung Quốc. Ngày 22/02, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, nước này sẽ bảo đảm cung cấp vắc-xin ngừa Covid-19 cho 19 quốc gia châu Phi dưới hình thức viện trợ. Hiện đã có Ai Cập đang tiến hành tiêm chủng bằng vắc-xin Sinopharm; trong khi Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, Ba-ranh, Irắc, Gioóc-đan và Thổ Nhĩ Kỳ đều đã “bật đèn xanh” cho loại vắc-xin này.
Tại Châu Âu, khi kế hoạch thống nhất mua vắc-xin của các nước trong Liên minh châu Âu (EU) bị trì trệ do thiếu hụt nguồn cung[45], Trung Quốc đã xác định EU là địa bàn cạnh tranh chiến lược thông qua cung cấp vắc-xin ngừa Covid-19, bất chấp việc các loại vắc-xin của Trung Quốc chưa được cấp phép tại đây. Cuối tháng 01 vừa qua, Hung-ga-ry đã trở thành quốc gia EU đầu tiên chấp thuận mua vắc-xin từ Sinopharm của Trung Quốc với đơn hàng 5 triệu liều, được cam kết giao trong vòng 4 tháng, đủ để cho 2,5 triệu người tiêm 2 liều tại đất nước có khoảng 10 triệu dân này; đồng thời cấp phép khẩn cấp sử dụng vắc-xin hãng dược CanSino Biologics, Trung Quốc. Tại U-crai-na, Chính phủ nước này công bố đã được Trung Quốc bảo đảm cung cấp 1,9 triệu liều vắc-xin, bên cạnh 210.000 liều vắc-xin do phương Tây sản xuất, được cung cấp theo chương trình COVAX toàn cầu. Ở bán đảo Ban-căng, Séc-bi nổi lên như một “trọng tâm” trong chiến lược “Ngoại giao vắcxin” của Trung Quốc, bất chấp việc nước này là đồng minh của Nga và có nguyện vọng gia nhập Liên minh châu Âu (EU). Tính đến ngày 16/02, Xéc-bi-a đã tiêm vắc-xin ngừa Covid-19 ít nhất 1 lần cho khoảng 11,2% trong số gần 7 triệu dân, vượt xa các nước trong EU13[46]. Phần lớn số liều tiêm mà Xéc-bi-a sử dụng (khoảng 1,5 triệu) đến từ Sinopharm của Trung Quốc, còn lại là các loại vắc-xin khác như Sputnik V của Nga và Pfizer-BioNtech của Mỹ-Đức. Việc cung cấp vắc-xin Sinopharm cho Xéc-bi-a là một chiến thắng địa chính trị quan trọng để Trung Quốc có được chỗ đứng ở châu Âu.
Sputnik V – một trong những đột phá khoa học lớn nhất của Nga từ thời Liên Xô cũ
“Sputnik V” là vệ tinh đầu tiên của thế giới do Liên Xô phóng vào năm 1957. Lựa chọn cái tên đặc biệt này, vắc-xin Sputnik V của Nga là vắc-xin phòng Covid-19 đầu tiên được đăng ký trên thế giới vào tháng 8/2020. Các kết quả thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn cho thấy vắc-xin này đạt hiệu quả phòng bệnh tới 91,4%. Kết quả thử nghiệm sau đó cũng đã được tạp chí khoa học The Lancet đăng tải, càng củng cố uy tín cho vắc-xin do Nga phát triển. Tính đến tháng 02/2021, loại vắc-xin này đã được hơn 50 nước đăng ký mua với 2,4 tỉ liều và được cấp phép sử dụng tại 52 quốc gia trên thế giới. Bên cạnh Sputnik V, vào cuối tháng 02/2021, Nga đã bắt đầu tiến hành sản xuất đại trà loại vắc-xin Covid-19 thứ hai EpiVacCorona của Trung tâm Vector và công bố phê chuẩn loại vắc-xin thứ ba là CoviVac do Trung tâm Chumakov Centre phát triển.
Tại Mỹ La-tinh, khu vực vốn được coi là “sân sau” về địa chính trị của Mỹ và nằm trong số các quốc gia bị Covid-19 tác động nặng nề nhất thế giới, trong khi các chiến dịch tiêm chủng đại trà cơ bản chưa bắt đầu do sự thiếu hụt vắc-xin, nhiều nước đã tiến hành đàm phán, mua vắc-xin của Nga. Từ cuối tháng 9/2020, giới chức Nga đã tuyên bố bảo đảm cung cấp 100 triệu vắc-xin của nước này cho các quốc gia Mỹ La-tinh. Hiện đã có 6 nước, gồm Ác-hen-ti-na, Bô-li-vi-a, Mê-hi-cô, Ni-ca-ragoa, Pa-ra-goay và Vê-nê-xu-ê-la, cho phép sử dụng vắc-xin Sputnik V của Nga và tiến hành tiêm chủng mở rộng. Là một đồng minh khu vực thân cận nhất của Mỹ, Cô-lôm-bi-a cũng đang chuẩn bị cấp phép sử dụng khẩn cấp cho vắc-xin Sputnik V, trong bối cảnh nước này chưa có một liều vắc-xin nào và phía Nga tuyên bố sẵn sàng chuyển giao 100.000 liều vắc-xin cho Cô-lôm-bi-a chỉ trong 14 ngày sau khi ký hợp đồng. Ngày 12/3, Bộ Y tế Bra-xin đã ký hợp đồng mua 10 triệu liều vắc-xin Sputnik V, dự kiến giao trong quý II năm nay. Có thể nói, Nga đang trở thành nhà cung cấp quan trọng vắc-xin ngừa Covid-19 cho Mỹ La-tinh, một động thái có thể dẫn đến những ảnh hưởng lâu dài trong việc định hình thế giới thời hậu đại dịch và làm giảm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực.
Thời gian gần đây, khi vắc-xin AstraZeneca đang bị tạm ngừng sử dụng tại nhiều quốc gia châu Âu, chương trình tiêm chủng của Liên minh châu Âu (EU)[47] đang chật vật vì thiếu nguồn cung, thì vắc-xin Sputnik V của Nga đang dần được chấp thuận nhiều hơn ở khu vực này. Bên cạnh việc phê duyệt vắc-xin Sinopharm của Trung Quốc, Cơ quan quản lý dược phẩm Hung-ga-ry đã cấp phép cho việc sử dụng thuốc trong trường hợp khẩn cấp thay vì chờ đợi Cơ quan quản lý dược phẩm Châu Âu (EMA) thuộc Liên minh Châu Âu (EU) cấp phép và tiến hành tiêm vắcxin Sputnik V cho những người không mắc bệnh mãn tính. Xlô-va-ki-a và Ba Lan cũng đề xuất Nga cung ứng vắc-xin. Bê-la-rút là nước đầu tiên ngoài Nga khởi động chiến dịch tiêm chủng đầu tiên với 20.000 liều vắc-xin Sputnik V[48] và lên kế hoạch bắt đầu sản xuất loại vắc-xin này tại các cơ sở trong nước vào cuối tháng 3/2021, nhằm “đơn giản hóa công tác hậu cần và đẩy nhanh tốc độ tiêm phòng”. Ngày 07/3, lô đầu tiên gồm 3.000 liều[49] vắc-xin Sputnik V đã được chuyển tới Bắc Ma-xê-đôni-a (Macedonia) sau khi nước này chính thức cấp phép sử dụng khẩn cấp vắc-xin của Nga. Bộ trưởng Y tế Đức khẳng định sẽ ủng hộ việc ký một thỏa thuận riêng với đối tác Nga về việc cung cấp vắc-xin Sputnik V, nếu không có một thỏa thuận ở cấp độ EU. Thủ tướng Áo cũng đã kêu gọi EMA sớm cấp phép sử dụng vắc-xin Sputnik V của Nga, bên cạnh các loại vắc-xin an toàn khác để bổ sung nguồn cung vắc-xin cho khối này.
Trung Đông - châu Phi không phải là “sân chơi” của riêng Trung Quốc trong chiến lược “Ngoại giao vắc-xin”. Ghi-nê là quốc gia châu Phi đầu tiên tiếp nhận Sputnik V, vào cuối năm 2020. I-ran, một trong những nước bị ảnh hưởng sớm và nặng nề bởi đại dịch Covid-19, đã sớm phê duyệt vắc-xin Sputnik V của Nga[50] và bắt đầu tiêm chủng hàng loạt từ ngày 09/02. Ai Cập, Tu-ni-di và An-giê-ri đã cấp phép sử dụng khẩn cấp vắc-xin Sputnik V. Bên cạnh đó, Chính phủ Nga đã đề nghị cung cấp cho Liên minh châu Phi 300 triệu liều vắc-xin phòng Covid-19 trong vòng 12 tháng (kể từ tháng 5/2021) và cung cấp một gói hỗ trợ tài chính cho những quốc gia muốn đặt mua vắc-xin Sputnik V. Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE), một đồng minh truyền thống của Mỹ, cũng đã phê chuẩn việc sử dụng khẩn cấp vắc-xin Sputnik V.
Tại châu Á, với ưu thế là loại vắc-xin đầu tiên trên thế giới được phát triển, Sputnik V đã được Nga đưa đến nhiều nước trong khu vực, có thể kể đến Tuốc-mê-ni-xtan, Pa-ki-xtan, Ca-dắc-xtan, U-dơ-bê-kít-xtan, Cư-rơ-gư-xtan, Mi-an-ma, Mông Cổ và Xri Lan-ca. Bất chấp việc Trung Quốc nỗ lực gia tăng ảnh hưởng tại Trung Á trong hơn một thập kỷ qua, chủ yếu thông qua Sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI), Nga đã “vượt mặt” Trung Quốc trong chiến dịch “Ngoại giao vắc-xin”, tái khẳng định sự hiện diện của mình tại khu vực vốn được coi là “sân sau” trên mặt trận cung cấp vắc-xin Covid-19. Vào ngày 18/01, Tuốc-mê-ni-xtan đã trở thành quốc gia Trung Á đầu tiên phê duyệt Sputnik V và đang chuẩn bị bắt đầu tiêm chủng mở rộng bằng loại vắc-xin này. U-dơ-bê-kít-xtan cũng đã đặt mua 35 triệu liều Sputnik V từ cuối năm 2020. Ngày 01/02, Ca-dắc-xtan, đối tác BRI lớn nhất của Bắc Kinh trong khu vực đã trở thành quốc gia Trung Á đầu tiên bắt đầu tiêm vắc-xin hàng loạt bằng Sputnik V. Nước này cũng sẽ sản xuất vắc-xin Sputnik V tại một nhà máy dược phẩm ở thành phố Ca-ra-gan-đa. Tại Đông Nam Á, Ma-lai-xia đã ký hợp đồng mua 6,4 triệu liều vắc-xin Sputnik V. Nga cũng cam kết cung cấp cho Lào 02 triệu liều vắc-xin Sputnik V và bắt đầu bàn giao từ cuối tháng 01/2021. Ngày 16/3, Việt Nam cũng đã nhận được 1.000 liều vắc-xin, là quà tặng của Liên bang Nga, được Thư ký Hội đồng An ninh Liên bang Nga mang tới Việt Nam nhân chuyến công tác hai ngày tại Hà Nội. Ngày 23/3, Việt Nam cũng đã phê duyệt sử dụng loại vắc-xin này.
Ấn Độ lặng lẽ theo đuổi “Ngoại giao vắc-xin”
Việc triển khai chiến lược “Ngoại giao vắc-xin” của Ấn Độ ít được các phương tiện truyền thông đề cập đến hơn. Tuy nhiên, Ấn Độ từ lâu đã là một cường quốc dược phẩm toàn cầu, sản xuất ra khoảng 20% tất cả các loại thuốc gốc và 62% sản lượng vắc-xin cho toàn thế giới. Trước khi vắc-xin Covid-19 được phát triển, nước này đã cung cấp cho khoảng 100 quốc gia thuốc hydroxychloroquine và paracetamol, cũng như các loại dược phẩm, bộ xét nghiệm và thiết bị y tế khác. Trong khi các quốc gia chạy đua để bảo đảm nguồn vắc-xin Covid-19, hợp tác toàn cầu trong việc chia sẻ vắc-xin còn ít, các kế hoạch phân phối vắc-xin của Tổ chức Y tế Thế giới vẫn chưa thành công, Ấn Độ đã có một hướng đi khác, lặng lẽ theo đuổi “Ngoại giao vắc-xin”. Chiến dịch “Vắc-xin Maitri” (Tình hữu nghị vắc-xin) đã chuyển hàng triệu liều vắc-xin Covishield do Ấn Độ phát triển[51] đến khoảng 60 quốc gia. Vào thời điểm mà hầu hết các nước giàu hơn bị chỉ trích vì tích trữ vắc-xin, Ấn Độ được đánh giá cao vì đã cung cấp 33 triệu liều nữa đến các nước nghèo hơn và nhiều triệu nữa đang tiếp tục được cung cấp. Các loại vắc-xin của Ấn Độ hầu hết được chuyển đến các nước láng giềng, gồm Áp-ga-ni-xtan, Băng-la-đét, Bu-tan, Xri Lan-ca, Man-đi-vơ, Mi-an-ma, Nê-pan và xa hơn nữa là Xây-sen, Cam-pu-chia, Mông Cổ, các nước vùng Ca-ri-bê và châu Phi, tất cả đều được miễn phí lô đầu tiên.
Không chỉ làm lu mờ Trung Quốc với tư cách là nhà cung cấp vắc-xin Covid-19 giá rẻ và dễ tiếp cận cho Nam Bán cầu, Ấn Độ còn cung cấp nhanh hơn[52] với chất lượng đã được các tổ chức quốc tế chứng thực. Do đó, vắc-xin của Ấn Độ đã được các nước phương Tây như Anh, Ca-na-đa xem xét đặt hàng.
Một số nhận xét của các chuyên gia
- Các mục tiêu chính sách đối ngoại thông qua “Ngoại giao vắc-xin” của Trung Quốc, Nga và Ấn Độ rất đa dạng. Với Trung Quốc: (i) Nước này đang từng bước xóa đi “vết ố” là nơi khởi nguồn dịch bệnh, hóa giải những cáo buộc che đậy dịch bệnh khiến đại dịch bùng phát; (ii) Thông qua việc “bán chịu” vắc-xin, Trung Quốc khéo léo biến các nước nghèo và đang phát triển trở thành con nợ của mình, qua đó, gây sức ép để mặc cả nhiều lợi ích lớn hơn như các hợp đồng kinh tế, thương mại, đầu tư chiến lược vào cơ sở hạ tầng, năng lượng, nông nghiệp hoặc công nghệ...; (iii) Trung Quốc đang dần hình thành hệ thống các quốc gia đang phát triển có lập trường ủng hộ nước này trong các vấn đề toàn cầu, tại các diễn đàn đa phương quốc tế và trong cả các vấn đề tranh chấp lãnh thổ. Với Nga, (i) Trong bối cảnh quan hệ giữa Nga với EU và Mỹ đang xấu đi, thông qua “Ngoại giao vắc-xin”, Nga đang tiếp cận và lôi kéo “mắt xích” yếu nhất của EU - những nước nhỏ không có nhiều tiếng nói và lợi thế trong việc giành quyền sở hữu vắc-xin do phương Tây sản xuất; (ii) Nga đang dần xây dựng thành công hình ảnh về một thể chế “nhân văn” hơn các nước EU; (iii) Với vai trò là nhà cung cấp vắc-xin lớn, Nga trở thành “người giải phóng thế giới khỏi đại dịch”, tạo ra nhiều quyền lực mềm hơn cho nước này. Với Ấn Độ, (i) Chính sách “Ngoại giao vắc-xin” đã giúp nước này cải thiện quan hệ căng thẳng với các nước láng giềng[53]. Chính phủ Băng-la-đét, Nê-pan công khai ca ngợi, bày tỏ biết ơn sự hỗ trợ của Ấn Độ, coi đây là thiện chí ở cấp độ ngoại giao nhân dân; (ii) Qua động thái “Ngoại giao vắc-xin”, Ấn Độ từng bước chứng minh với thế giới về vị thế cường quốc toàn cầu của mình; (iii) Trực tiếp thách thức, cạnh tranh vị thế, vai trò và ảnh hưởng quốc tế của Trung Quốc tại một số địa bàn trọng yếu, chiến lược như Nam Á, Trung Đông, Đông Phi.
- Bên cạnh những mục tiêu chính trị trên, “một mũi tên trúng nhiều đích” là đánh giá chung của các học giả quốc tế về chiến lược “Ngoại giao vắc-xin” của Trung Quốc, Nga và Ấn Độ. Dù tích cực tuyên truyền về sự “hào phóng”, “tình hữu nghị” nhưng trên thực tế, những lô vắc-xin miễn phí đầu tiên đều chỉ là một hình thức “tiếp thị”, chào hàng và dọn chỗ cho ngành công nghiệp sinh dược phẩm của ba nước này ký kết những đơn hàng khổng lồ, đem lại doanh thu “khủng” trong bối cảnh nền kinh tế các nước đang gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch.
- Tuy nhiên, tác dụng mà “Ngoại giao vắc-xin” mang lại sẽ chỉ tồn tại thời gian ngắn nếu như trong thời gian tới, các nước không triển khai thêm các chính sách thực chất hơn như đầu tư, viện trợ phát triển, hợp tác chiến lược..., điều mà Trung Quốc và Nga đã áp dụng từ lâu nên có nhiều kinh nghiệm, tiềm lực mạnh hơn và khả năng triển khai tốt hơn Ấn Độ.
- So với các loại vắc-xin của Trung Quốc và Nga, các loại vắc-xin hàng đầu của các nhà cung cấp phương Tây như Pfizer và Moderna đắt hơn, đòi hỏi phải được bảo quản trong điều kiện khắt khe như phải được giữ trong các tủ bảo quản trong điều kiện khắt khe như phải được giữ trong các tủ bảo ôn ở nhiệt độ rất thấp, làm tăng chi phí và giá thành khi triển khai tiêm vắc-xin đại trà. Trong khi đó, vắc-xin của Trung Quốc và Nga không đòi hỏi điều kiện bảo quản khắt khe, giảm được rất nhiều chi phí vận chuyển, dễ dàng vận chuyển và bảo quản được ở cả những vùng nghèo hơn, tạo điều kiện thuận lợi khi tiến hành tiêm phòng đại trà trên diện rộng và trên hết là luôn có sẵn. Đó là điều kiện đầu tiên khiến các nước nghèo và đang phát triển sớm tìm đến vắc-xin của Trung Quốc và Nga, bất chấp những hoài nghi về tính hiệu quả. Bên cạnh đó, các loại vắc-xin của Trung Quốc và Nga hầu hết đều được phát triển bởi các công ty nhà nước, tạo điều kiện dễ dàng hơn trong quá trình đàm phán mua vắc-xin. Trong trường hợp của Ấn Độ, khi phát triển vắc-xin cho mục đích sử dụng riêng, Ấn Độ đã khắc phục được vấn đề chi phí cao của các loại vắc-xin Pfizer, Moderna, Johnson&Johnson. Mặt khác, vắc-xin do Ấn Độ sản xuất được cho là an toàn, tiết kiệm chi phí vì không yêu cầu bảo quản và vận chuyển nhiệt độ quá thấp, phù hợp với các nước nghèo và đang phát triển.
- Trái ngược với độ tin cậy của vắc-xin Sputnik V, các loại vắc-xin do Trung Quốc phát triển vẫn còn nhiều lo ngại, do kết quả thí nghiệm lâm sàng của Chính phủ và doanh nghiệp Trung Quốc không đủ minh bạch. Nếu như các loại vắc-xin của Trung Quốc không phát huy hiệu quả như mong đợi, hoặc có các tác dụng phụ nghiêm trọng hay có những sai sót đáng tiếc, các nước đã sử dụng vắc-xin ngừa Covid-19 của Trung Quốc sẽ phải đối mặt với những thiệt hại từ y tế đến tài chínhnặng nề từ số lượng lớn vắc-xin đặt mua. Ngược lại, trường hợp việc tiêm vắc-xin của Trung Quốc có kết quả lâm sàng đáng tin cậy, giúp các quốc gia nghèo và đang phát triển ứng phó hiệu quả với cuộc khủng hoảng kinh tế và y tế hiện nay sẽ giúp nước này tăng cường ảnh hưởng đối với hệ thống y tế toàn cầu. Nếu một loại vắc-xin của Trung Quốc phát huy hiệu quả thực sự như mong đợi, Trung Quốc có thể xoay chuyển hoặc đảo ngược “cuộc chơi”, từ chỗ bị cáo buộc là quốc gia làm lây lan đại dịch Covid-19 sang vị thế là quốc gia trợ giúp thế giới phục hồi sau đại dịch; giúp Trung Quốc giảm bớt áp lực ngoại giao và mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế.
- Nhằm đối trọng với chiến lược “Ngoại giao vắc-xin” đang được Trung Quốc triển khai mạnh mẽ hiện nay, tại Hội nghị thượng đỉnh Bộ Tứ”[54], Mỹ và các đồng minh cam kết hợp tác để mở rộng và sản xuất vắc-xin giá rẻ, hiệu quả để tăng cường khả năng tiếp cận vắc-xin công bằng, đặc biệt là cho khu vực Ấn Độ Đương - Thái Bình Dương. Theo kế hoạch này, Ấn Độ, với sự hỗ trợ tài chính của Mỹ và Nhật Bản, sẽ sản xuất vắc-xin của Johnson&Johnson, trong khi Ô-xtrây-li-a sẽ hỗ trợ công tác phân phối, vận chuyển. Kế hoạch này được các chuyên gia dự đoán sẽ giúp củng cố vị thế của Ấn Độ với tư cách là nhà sản xuất và cung cấp vắc-xin quan trọng cho cuộc chiến toàn cầu chống đại dịch.
Tổng hợp từ Tài liệu chuyên đề Hội nghị Báo cáo viên tháng 4/2021 của Ban Tuyên giáo Trung ương, Báo cáo kinh tế - xã hội quý 1/2021 của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, Thông tin chuyên đề tháng 02/2021 của Ban đối ngoại Trung ương.
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) khẳng định: “Từ năm 1930 đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, đã lãnh đạo nhân dân ta tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài, gian khổ, vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách và giành được những thắng lợi vĩ đại: Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đập tan ách thống trị của thực dân, phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đưa dân tộc ta tiến vào kỷ nguyên độc lập, tự do; thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống xâm lược, mà đỉnh cao là chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, bảo vệ Tổ quốc, làm tròn nghĩa vụ quốc tế; thắng lợi của công cuộc đổi mới, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, tiếp tục đưa đất nước từng bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội với nhận thức và tư duy mới đúng đắn, phù hợp thực tiễn Việt Nam.
Với những thắng lợi đã giành được trong hơn 80 năm qua, nước ta từ một xứ thuộc địa nửa phong kiến đã trở thành quốc gia độc lập, tự do, phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa; nhân dân ta từ thân phận nô lệ đã trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ xã hội; đất nước ta đã ra khỏi tình trạng nước nghèo, kém phát triển, đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, có quan hệ quốc tế rộng rãi, có vị thế ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới. Tuy nhiên, khó khăn, thách thức còn nhiều”[2].
Đại hội XI của Đảng (2011) đánh giá: “Những thành tựu đạt được trong 20 năm thực hiện Cương lĩnh là to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Đất nước bước đầu thực hiện thành công công cuộc đổi mới, ra khỏi tình trạng kém phát triển, bộ mặt của đất nước và đời sống nhân dân có nhiều thay đổi; sức mạnh về mọi mặt được tăng cường, độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa được giữ vững, vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao, tạo tiền đề để nước ta tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn mới”[3].
Đại hội XII của Đảng (2016) đánh giá: “Nhìn tổng thể, qua 30 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa”[4].
I. ĐẤT NƯỚC TA CHƯA BAO GIỜ CÓ CƠ ĐỒ, TIỀM LỰC, VỊ THẾ VÀ UY TÍN QUỐC TẾ NHƯ NGÀY NAY
Đại hội XIII của Đảng (2021) đánh giá: “Nhìn lại 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam ngày càng hoàn thiện và từng bước được hiện thực hóa. Đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới. Quy mô, trình độ nền kinh tế được nâng lên. Đời sống nhân dân cả về vật chất và tinh thần được cải thiện rõ rệt. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”[5].
1. Cơ đồ của đất nước
1.1. Về kinh tế
(1) Kinh tế vĩ mô ổn định, tốc độ tăng trưởng khá cao; chất lượng được cải thiện, quy mô của nền kinh tế tăng lên
Từ 1975 đến giữa thập niên 1980, tăng trưởng kinh tế thấp và thậm chí không phát triển. Nền kinh tế không có tích lũy. Lạm phát hoành hành. Năm 1986, lạm phát đạt đỉnh cao: 774,7%. Đời sống nhân dân hết sức khó khăn, thiếu thốn.
Từ khi tiến hành đổi mới, kinh tế Việt Nam phục hồi và phát triển. Giai đoạn đầu đổi mới (1986 - 1990), tăng trưởng bình quân 4,4%/năm. Giai đoạn 1991 - 2000: tăng trưởng bình quân 7,6%/năm. Giai đoạn 2001 - 2010: 7,26%. Giai đoạn 2011 - 2020: gần 6%.
Quy mô nền kinh tế tăng lên: Năm 1955: 6,3 tỷ USD, 1986: 26,88 tỷ USD, 2020: 271,2 tỷ USD (Theo đánh giá lại quy mô nền kinh tế của Tổng cục Thống kê, năm 2020: 343,6 tỷ USD).
Thu nhập bình quân đầu người: 1945: 35 USD, 1975: 80 USD, 1985: 159 USD, 1990: 182 USD, 2020: 2.779 USD (Theo đánh giá lại của Tổng cục Thống kê: 3.521 USD).
Năng suất lao động tăng từ 4,3% giai đoạn 2011-2015 lên 6,8% giai đoạn 2016-2020. Năng lực cạnh tranh toàn cầu của Việt Nam tăng nhanh, xếp thứ 67/141 nền kinh tế (năm 2019).
(2) Cơ cấu kinh tế chuyển mạnh theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Tỷ trọng khu vực công nghiệp và dịch vụ trong GDP từ 82,6% (2015) lên 84,8% (2020). Công nghiệp có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong các ngành kinh tế quốc dân, ước tính đóng góp khoảng 28,2% GDP vào năm 2020. Tỷ trọng các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng nhanh, ngành khai khoáng giảm xuống. Tỷ lệ nội địa hóa của một số ngành công nghiệp đã được cải thiện rõ rệt. Ngành dịch vụ có những bước tiến vượt bậc, chất lượng và khả năng cạnh tranh ngày càng cao. Tỷ trọng khu vực dịch vụ đạt khoảng 42% GDP năm 2019. Các ngành dịch vụ có tiềm năng, lợi thế, hàm lượng khoa học công nghệ cao (công nghệ thông tin, truyền thông, vận tải, logistic, tài chính, ngân hàng...) được tập trung phát triển; trong đó có một số doanh nghiệp viễn thông, công nghệ thông tin có bước phát triển mạnh.
Nông nghiệp phát triển sản xuất hàng hóa công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ. Nông sản Việt Nam hiện đã có mặt tại hơn 160 quốc gia, khoảng 40 loại rau quả của Việt Nam được xuất khẩu sang 60 quốc gia và vùng lãnh thổ. Nhiều mặt hàng (gạo, cà phê, hạt điều, hải sản, các loại quả như vải, xoài, chanh leo, bưởi, dưa, thanh long,...) được xuất khẩu sang các thị trường lớn yêu cầu cao như EU, Hoa Kỳ, ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada... Hơn 62% số xã đạt chuẩn nông thôn mới và 173 huyện đạt chuẩn nông thôn mới.
Hệ thống kết cấu hạ tầng được tập trung xây dựng đồng bộ với một số công trình hiện đại, nhất là hệ thống giao thông và hạ tầng đô thị lớn. Đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, khai thác sử dụng khoảng 1.200 km đường cao tốc, 6.000 km quốc lộ, 22 sân bay dân dụng. Hạ tầng năng lượng phát triển nhanh (nhiều công trình lớn trên 1.000 MW được hoàn thành và đưa vào sử dụng như thủy điện Sơn La, Lai Châu, nhiệt điện Vĩnh Tân 2 và 4, Mông Dương 1 và 2, Vũng Áng 1, Duyên hải 1 và 3...). Hạ tầng thông tin và truyền thông phát triển mạnh, đã phủ sóng thông tin di động đến 98% người dân với công nghệ hiện đại, tốc độ kết nối internet trung bình đạt 9,5 Mb/s, xếp hạng 58 thế giới (2018). Tỷ lệ đô thị hóa năm 2020 gần 40%.
(3) Hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, trên nhiều cấp độ, đa dạng về hình thức, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế. Tháng 7/1995: Việt Nam chính thức trở thành thành viên ASEAN. Tháng 7/1995: Việt Nam chính thức trở thành thành viên ASEM. Tháng 11/1998: Việt Nam chính thức trở thành thành viên APEC. Tháng 01/2007: Việt Nam chính thức trở thành thành viên WTO. Việt Nam đã tham gia đàm phán ký kết 16 FTA, trong đó 13 FTA đã có hiệu lực.
Việt Nam đã và đang dần trở thành một trong những nền kinh tế hội nhập toàn diện nhất thế giới qua các cấp độ (song phương, đa phương, khu vực) và theo các hình thức và khung khổ khác nhau (đối tác chiến lược, hiệp định, diễn đàn (APEC, ASEM...), tổ chức quốc tế (Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Tổ chức Lao động quốc tế (ILO)). Đến nay, Việt Nam đã có quan hệ kinh tế, thương mại với hơn 230 quốc gia và vùng lãnh thổ, ký kết gần 100 hiệp định thương mại song phương.
Việt Nam đã dần dịch chuyển từ quốc gia tham gia hội nhập thành quốc gia cùng định hình tiến trình hội nhập bằng việc chủ động trong đàm phán với các nước khác để hình thành các khu vực thương mại tự do. Đặc biệt, trong thời gian gần đây, Việt Nam đã ký kết và thông qua nhiều FTA thế hệ mới ở phạm vi và mức độ cam kết sâu rộng hơn so với các FTA thế hệ cũ, như Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA) và Hiệp định Thương mại tự do Liên minh châu Âu - Việt Nam (EVFTA). Việt Nam đã xuất khẩu hàng hóa đến 200 quốc gia và vùng lãnh thổ.
(4) Kim ngạch xuất, nhập khẩu tăng mạnh: Năm 1945: 40,5 triệu USD; 1975: 914,2 triệu USD; 1985: 2.451,7 triệu USD, 1990: 5.156,4 triệu USD, 2020: 551,5 tỷ USD.
Vốn đầu tư toàn xã hội tăng nhanh: 1985: 37 tỷ đồng, 1990: 7.581 tỷ đồng. Giai đoạn 2011-2020 đạt gần 15,7 triệu tỷ đồng (tương đương 673 tỷ USD). Vốn đầu tư của khu vực ngoài nhà nước trong nước chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng đầu tư xã hội, tăng từ 36,1% (2010) lên 44,9% (2020). Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã tăng mạnh: 1990: 108 dự án, số vốn đăng ký: 839 triệu USD, số vốn thực hiện: 408 triệu USD; 2020: 32.539 dự án, số vốn đăng ký: 381,2 tỷ USD, số vốn thực hiện: 223,1 tỷ USD.
1.2. Giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ đạt nhiều thành tựu
(1) Giáo dục và đào tạo
Quy mô giáo dục và mạng lưới cơ sở giáo dục ngày càng phát triển, đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân. Việt Nam đã đạt kết quả tích cực trong công tác giáo dục phổ cập và xóa mù chữ. Tất cả các tỉnh, thành phố đều đạt phổ cập trung học cơ sở và đạt chuẩn phổ thông giáo dục tiểu học đúng độ tuổi; hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi vào năm 2025. Tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi 15 - 60 là 97,65% cơ bản đạt được mục tiêu của đề án xóa mù chữ đến năm 2020 là 98% (sau Cách mạng Tháng Tám 95% người mù chữ). Chất lượng nguồn nhân lực được cải thiện, tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 40% (năm 2015) lên khoảng 65% (năm 2020); tỷ lệ lao động qua đào tạo có văn bằng, chứng chỉ tăng từ 20,3% (2015) lên 24% (2019). Hiện có khoảng 700 trường đại học, học viện và trường cao đẳng. Tổng số giảng viên khoảng 75.000 người, trong đó hơn 700 giáo sư, hơn 4.500 phó giáo sư, hơn 20.000 tiến sĩ, hơn 44.000 thạc sĩ. Chất lượng giáo dục phổ thông được nâng lên, được quốc tế ghi nhận.
Hợp tác quốc tế về giáo dục và đào tạo được mở rộng. Đến 31/12/2019 Việt Nam đã có 525 dự án đầu tư còn hiệu lực của nước ngoài với số vốn gần 4,4 tỷ USD; có khoảng 400 chương trình liên kết đào tạo với hơn 30 quốc gia trên thế giới và nhiều chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao, cử nhân tài năng, chương trình giáo dục - đào tạo tiên tiến trên thế giới. Đại học Bách khoa Hà Nội lọt top đại học trong “độ tuổi vàng” tốt nhất thế giới. 3 trường: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội và Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh lọt top 500 đại học tốt nhất châu Á.
(2) Về khoa học - công nghệ
Hiện nay, khoa học và công nghệ tiếp tục có những bước tiến quan trọng, đóng góp cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việt Nam đã có quan hệ hợp tác về khoa học và công nghệ với hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ; là thành viên của hơn 100 tổ chức quốc tế và khu vực về khoa học - công nghệ.
(3) Hạ tầng thông tin được mở rộng với 6 tuyến cáp quang biển quốc tế; gần 297.000 trạm thu phát sóng di động 3G, 4G. Sóng di động phủ tới 99,7% dân số; là một trong những nước đầu tiên thử nghiệm công nghệ 5G.
Việt Nam đang thực hiện chương trình chuyển đổi số quốc gia với ba trụ cột chính là xây dựng và phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Kinh tế số của Việt Nam đang trong thời kỳ phát triển năng động, với mức tăng trưởng cao nhất khu vực Đông Nam Á (đã vượt Singapore và Indonesia) chiếm 4% tổng GDP (2018).
1.3. Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, nâng cao đời sống nhân dân
(1) An sinh xã hội và phúc lợi xã hội được bảo đảm tốt hơn
Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, từ 70% (1990) xuống còn 3% (2020). Tham gia bảo hiểm xã hội chiếm 31,9% lực lượng lao động xã hội. Tham gia bảo hiểm thất nghiệp 27,2%. Môi trường sống của người dân được cải thiện. Thu nhập liên tục tăng: 35 USD/người (1945), 159 USD (1985) lên 2.779 (2020)[6].
(2) Lĩnh vực y tế đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao sức khỏe cho nhân dân cả về vật chất, tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ và chất lượng cuộc sống
Tỷ lệ bác sĩ trên 1 vạn dân tăng từ 3,5 người (1990) lên 9 người (2020). Số giường bệnh trên 1 vạn dân từ 21,9 giường bệnh (2010) lên 28 (2020). Tuổi thọ trung bình từ 72,9 tuổi (2010) lên 73,7 (2020). Chỉ số phát triển con người (HDI) hiện xếp 110/189 nước (2019).
1.4. Củng cố, tăng cường quốc phòng, bảo đảm an ninh quốc gia, giữ vững an toàn xã hội
75 năm năm qua, nhất là trong 35 năm đổi mới, thành tựu quan trọng nhất là đã bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững an ninh quốc gia. Hoạch định biên giới với 3 nước láng giềng (4.550 km); phân định Vịnh Bắc Bộ. Thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân được củng cố vững chắc. Xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.
1.5. Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh
Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ngày càng được coi trọng. Năng lực lãnh đạo, cầm quyền, sức chiến đấu của Đảng ngày càng được nâng lên. Hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước ngày càng tốt hơn. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị được đổi mới cả về nội dung và phương thức hoạt động.
2. Tiềm lực của đất nước
2.1. Tiềm lực kinh tế
Công nghiệp: Số doanh nghiệp tăng nhanh. Từ 2015-2019, hơn 601,2 nghìn doanh nghiệp được thành lập mới (tăng bình quân 13,1%). Hiện có 1,4 triệu doanh nghiệp. Đã hình thành một số ngành công nghiệp có quy mô lớn, có khả năng cạnh tranh và vị trí vững chắc trên thị trường quốc tế. Một số doanh nghiệp công nghiệp trong nước có năng lực cạnh tranh tốt (các Tập đoàn VinGroup, Trường Hải, Thành Công trong lĩnh vực sản xuất, lắp ráp ôtô; Vinamilk, TH True Milk trong lĩnh vực sản xuất, chế biến thực phẩm; Tập đoàn Hoa Sen, Tập đoàn Hòa Phát, Công ty trách nhiệm hữu hạn Hòa Bình Minh, Công ty thép Pomina, Công ty cổ phần thép Nam Kim trong lĩnh vực sắt thép, kim khí...).
Nông nghiệp: Có hơn 52.000 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản. Nông nghiệp công nghệ cao đang phát triển mạnh.
Du lịch, dịch vụ: Việt Nam có nhiều lợi thế và tiềm năng về du lịch, hiện đã trở thành một địa điểm du lịch hàng đầu của khu vực, rất được chú ý trên thế giới. Việt Nam có 39 di sản được UNESCO ghi nhận (8 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 12 di sản văn hóa phi vật thể, 7 di sản tư liệu, 9 khu dự trữ sinh quyển thế giới và 3 công viên địa chất toàn cầu); 363 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; 191 hiện vật và nhóm hiên vật được công nhận bảo vật quốc gia; 3.528 di tích quốc gia; 122 di tích quốc gia đặc biệt; 175 bảo tàng thường xuyên lưu giữ và trưng bày hơn 3 triệu tài liệu hiện vật. Du khách quốc tế đến Việt Nam tăng từ 8 triệu lượt (2015) lên 18% (2019). Năm 2019, du lịch Việt Nam được vinh danh, trao tặng nhiều giải thưởng danh giá của du lịch thế giới, như “Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới năm 2019”, “Điểm đến Golf tốt nhất thế giới năm 2019”, “Điểm đến hàng đầu châu Á năm 2019”, “Điểm đến Ẩm thực hàng đầu châu Á năm 2019”, “Điểm đến Văn hóa hàng đầu châu Á năm 2019”, …
2.2. Tiềm lực khoa học và công nghệ
Tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước được tăng cường. Hiện nay, cả nước đã có hơn 4.000 tổ chức khoa học và công nghệ, ba khu công nghệ cao quốc gia, 13 khu nông nghiệp ứng dụng cao, 8 khu công nghệ thông tin tập trung và gần 67.000 cán bộ nghiên cứu. Hạ tầng nghiên cứu một số lĩnh vực trọng điểm như công nghệ sinh học, hóa dầu, vật liệu, năng lượng tự động hóa, nanô, công nghệ tính toán, y học được tăng cường. Việt Nam liên tục thăng hạng về Chỉ số đổi mới sáng tạo năng lượng toàn cầu. Năm 2020, Việt Nam xếp hạng 42/131 quốc gia nền kinh tế, đứng thứ ba trong khu vực ASEAN (sau Singapore và Malaysia).
2.3. Tiềm lực con người
Dân số năm 1945: hơn 22 triệu, 1975: hơn 47,6 triệu, 1985: gần 60 triệu, 2020: 97,58 triệu, trong đó có 54,61 triệu lao động. Số có trình độ đại học trở lên hơn 6 triệu. Có khoảng 5,3 triệu người Việt Nam tại hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có hơn 500.000 người có trình độ đại học trở lên, nhiều người là kỹ sư, chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kinh tế, tài chính và một số đã tham gia hệ thống chính trị của các nước. Hằng năm, có khoảng 400 - 500 lượt chuyên gia, trí thức trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học - công nghệ ở Việt Nam. Có gần 3.000 doanh nghiệp của kiều bào từ Hoa Kỳ, Canada, Australia, Nga, Pháp, Séc, Hà Lan,... đang hoạt động tại 50/63 tỉnh, thành phố với số vốn 4 tỷ USD. Lượng kiều hối gửi về nước tăng qua các năm. 10 năm qua lên tới 112 tỷ USD.
2.4. Tiềm lực quốc phòng, an ninh được tăng cường
- Quân đội
Năm 1944: Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân có 34 cán bộ, chiến sĩ. Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời (1945) quân số lực lượng Vệ quốc đoàn (tên gọi trước đây của Quân đội nhân dân Việt Nam) chỉ khoảng 50.000 người. Đến nay Quân đội nhân dân Việt Nam bao gồm bộ đội chủ lực (lục quân, phòng không, không quân, hải quân, biên phòng, bộ tư lệnh tác chiến không gian mạng, cục giữ gìn hòa bình Việt Nam); bộ đội địa phương; các quân khu, quân đoàn, binh chủng; hệ thống các đơn vị bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, nhà trường, viện nghiên cứu và các đơn vị kinh tế - quốc phòng.
- Công an
Lực lượng công an được tổ chức chính quy, chặt chẽ, phân cấp từ Trung ương - tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương - huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh - xã, phường, thị trấn. Các cục, lực lượng cảnh sát phòng cháy, chữa cháy tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Những năm qua, Đảng, Nhà nước luôn quan tâm, đầu tư, nâng cao tiềm lực quốc phòng, an ninh, tăng cường sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của các lực lượng, nhất là các địa bàn trọng điểm; mua sắm trang thiết bị, vũ khí hiện đại, chủ động nghiên cứu phát triển trang bị, vũ khí công nghệ cao.
3. Vị thế của Việt Nam
3.1. Việt Nam ngày càng có vị thế quan trọng trong các tổ chức quốc tế
Đầu những năm 1950, Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc, Liên Xô và các nước XHCN.
- Từ 1951 - 1975: Việt Nam ở vào tình thế vô cùng khó khăn khi kinh tế và xã hội bị ảnh hưởng nặng nề sau những năm chiến tranh tàn khốc và sự bao vây, cô lập, cấm vận của Hoa Kỳ và phương Tây. Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều nước (năm 1975 Việt Nam có quan hệ ngoại giao với 90 nước).
- Từ năm 1976 - 1995: Ngày 20/9/1977, Việt Nam được chính thức công nhận là thành viên thứ 149 của Liên hợp quốc. Tháng 11/1991: Việt Nam và Trung Quốc chính thức bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Tháng 7/1995: Việt Nam và Hoa Kỳ chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Từ 1995 đến nay, Việt Nam đã tham gia sáng lập ASEM (1996), tham gia APEC (1998), gia nhập WTO (2006); hai lần đảm nhận vai trò Ủy viên không thường trực Bảo an Liên hợp quốc (các nhiệm kỳ 2003 - 2004 và 2020 - 2021). Đến nay, Việt Nam đã thiết lập ngoại giao với 189/193 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Quan hệ đối tác chiến lược với 17 nước, đối tác toàn diện với 13 nước, trong đó có tất cả năm nước Ủy viên Thường trực Liên hợp quốc.
Trên bình diện đa phương, Việt Nam có nhiều đóng góp hiệu quả và đảm nhiệm thành công vai trò chủ chốt tại các tổ chức và diễn đàn, đặc biệt là Liên hợp quốc, ASEAN. Có nhiều đóng góp tích cực trong việc tổ chức thành công nhiều sự kiện quốc tế lớn, nhất là vị trí nước chủ nhà của Hội nghị cấp cao Pháp ngữ (1997), ASEAN (1998, 2010, 2020), ASEM (2005), APEC (2006, 2007)... Việt Nam cũng chủ động đưa ra nhiều ý tưởng, sáng tạo ở hầu hết các tổ chức, diễn đàn quốc tế quan trọng, nhất là ASEAN, ASEM, APEC, Liên hợp quốc, nhóm các nước G7, G20,... Việt Nam cũng trở thành mắt xích quan trọng trong nhiều liên kết kinh tế khu vực và toàn cầu.
3.2. Vị thế quốc tế của Đảng Cộng sản Việt Nam từng bước được nâng cao
Các đảng, các nước (kể cả các nước từng có quan hệ thù địch trước đây với Việt Nam như Hoa Kỳ, Anh, Pháp...) đều tôn trọng thể chế chính trị của Việt Nam. Các chuyến thăm nước ngoài của Tổng Bí thư Đảng ta đều được các nước, các đảng hết sức coi trọng, tiếp đón với tư cách là nhà lãnh đạo cao nhất, người đứng đầu chính thể Việt Nam.
Các đảng, các nước, không phân biệt hệ thống chính trị, khuynh hướng chính trị, nhận thức rất rõ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; đều mong muốn củng cố và mở rộng quan hệ với Đảng Cộng sản Việt Nam. Hiện Đảng Cộng sản Việt Nam đã phát triển quan hệ ở nhiều mức độ khác nhau với 247 chính đảng ở 111 quốc gia, trong đó 96 đảng cộng sản, 63 đảng cầm quyền, 28 đảng tham gia liên minh cầm quyền, tham chính. Các đảng, các nước, các đối tác đánh giá đóng góp của Đảng Cộng sản Việt Nam trên nhiều mặt. Năm 2016, Đảng Cộng sản Việt Nam lần đầu đăng cai tổ chức IMWCP lần thứ 18 tại Hà Nội với sự tham gia của 57 đảng công nhân và công nhân đến từ 48 nước.
3.3. Hội nhập quốc tế về quốc phòng, an ninh đi vào chiều sâu, hiệu quả
Hội nhập về quốc phòng, an ninh đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
- Về quốc phòng: Tháng 6/2014, Việt Nam chính thức cử lực lượng tham gia hoạt động giữ gìn hòa bình của Liên hợp quốc. Tính đến 8/2020, Việt Nam đã cử 50 lượt sĩ quan tham gia các phái bộ giữ gìn hòa bình Liên hợp quốc tại Cộng hòa Trung Phi và Nam Sudan; đã tổ chức triển khai 2 bệnh viện dã chiến cấp 2, mỗi bệnh viện gồm 63 quân nhân. Có 2 sĩ quan đã trúng tuyển và được lựa chọn vào làm việc tại trụ sở Liên hợp quốc và Cơ quan phái bộ tại Cộng hòa Trung Phi.
- Về an ninh: Công an nhân dân Việt Nam đã thiết lập quan hệ với 141 cơ quan công an, cảnh sát, nội vụ của 62 quốc gia, vùng lãnh thổ. Là thành viên của 18 tổ chức, 13 diễn đàn, 12 cơ chế hợp tác khu vực. Hợp tác đầy đủ với 194 quốc gia thành viên tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol). Việt Nam tăng cường và mở rộng hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế cả song phương và đa phương, trong đó tập trung vào các nội dung: Đối thoại an ninh, hợp tác trao đổi thông tin, phối hợp bảo đảm an ninh biên giới; tăng cường hợp tác huấn luyện, đào tạo với Hoa Kỳ, Nga, Australia, Ấn Độ, Singapore,... hợp tác điều tra và hợp tác trong khuôn khổ Tổ chức Cảnh sát quốc tế với Nhật Bản, Hàn Quốc; tích cực phối hợp đấu tranh phòng, chống tội phạm công nghệ cao, an ninh mạng chống khủng bố, chống tội phạm xuyên quốc gia...
4. Uy tín của Việt Nam
4.1. Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế
Sự chuyển mình mạnh mẽ của Việt Nam trong 35 năm qua đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Hai tiếng “Viet Nam” từ chỗ từng gắn với “Vietnam war” (Chiến tranh ở Việt Nam) đã chuyển sang “Vietnam Renewal” (Công cuộc đổi mới ở Việt Nam) hay “Vietnam Reforms” (Công cuộc cải cách của Việt Nam). Thậm chí, “đổi mới” đã đi vào kho từ vựng quốc tế.
(1) Dư luận quốc tế đánh giá cao vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam trong suốt chiều dài xây dựng, bảo vệ, phát triển và nâng cao vị thế đất nước
Uy tín, vị thế của Đảng Cộng sản Việt Nam được khẳng định trên trường quốc tế. Đại hội XII có 252 điện mừng. Đại hội XIII có 369 điện mừng. Hơn 90 điện chúc mừng của các đảng nhân kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Nội dung các điện mừng đánh giá cao vai trò lịch sử của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các đảng bày tỏ sự quan tâm sâu sắc và những tình cảm nồng ấm đối với Đảng Cộng sản Việt Nam, thể hiện sự theo dõi sát sao từng bước tiến của Đảng trong lịch sử cũng như sự lãnh đạo đất nước và công cuộc đổi mới. Chẳng hạn, Đảng Cộng sản lao động Dominicana: “Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng huyền thoại và anh hùng”. Đảng Cộng sản Trung Quốc: “Đảng Cộng sản Việt Nam là hạt nhân lãnh đạo sự nghiệp CNXH và đổi mới của Việt Nam... đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam thực hiện giải phóng dân tộc và thống nhất nước, đồng thời giành được những thành tựu to lớn trong sự nghiệp xây dựng CNXH phù hợp với tình hình đất nước Việt Nam”...
Các đảng khẳng định sự đóng góp của Đảng, đất nước Việt Nam đối với thế giới. Chẳng hạn, Đảng Cộng sản Nhật Bản: “Cuộc đấu tranh anh hùng, thắng lợi lịch sử của nhân dân Việt Nam vì độc lập, tự do đã góp phần to lớn vào việc xây dựng hòa bình ở châu Á và thế giới”. Đảng Tiến bộ của nhân dân lao động Síp: “Chúng tôi đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong việc nâng cao các nguyên tắc cơ bản thúc đẩy hòa bình thế giới, độc lập dân tộc và chủ quyền của các dân tộc”.
(2) Dư luận quốc tế ca ngợi Việt Nam đặt quyền lợi người dân lên hàng đầu
BBC News: “Đảng Cộng sản Việt Nam đã hành động trách nhiệm và đặt người dân làm mối quan tâm hàng đầu”. Tờ The Diplomat: “Chính phủ Việt Nam luôn quan tâm, đặt sinh mạng, sức khỏe và cuộc sống người dân lên hàng đầu”.
4.2. Quốc tế đánh giá sức mạnh tổng hợp của Việt Nam
- Về sức mạnh kinh tế: Theo Báo cáo Năng lực cạnh tranh toàn cầu 2019 của WEF, Việt Nam lần đầu tiên vươn lên trong mức trên của bảng xếp hạng thế giới, xếp 67/141 nền kinh tế. Theo Báo cáo Doing Bussiness 219 của Ngân hàng Thế giới, môi trường kinh doanh của Việt Nam xếp 69/190 nền kinh tế. Dự báo về tình hình phát triển kinh tế trong thời gian tới. Ngân hàng Thế giới dự báo, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ đạt 6,8% vào năm 2030. Cuốn sách “Cường quốc trong tương lai” xuất bản cuối năm 2019 của chính khách Nhật Bản Hamada Kazuyuki dự báo: Năm 2026: Việt Nam nhảy vọt thành cường quốc kinh tế số; năm 2030: GDP của Việt Nam bứt phá mới: 10.000 USD; năm 2048: Việt Nam lọt vào top 20 thế giới về quy mô kinh tế.
- Về sức mạnh đối ngoại: Thế giới đánh giá Việt Nam đang dần trở thành “một ngôi sao sáng”.
- Về sức mạnh quân sự, an ninh quốc gia: Chuyên gia quốc tế đánh giá quân đội Việt Nam là một trong những lực lượng quân sự giàu kinh nghiệm nhất thế giới. Theo bảng xếp hạng quân sự thế giới của trang Global Firepower năm 2020, Việt Nam đứng 22/138 quốc gia và vùng lãnh thổ được xếp hạng, riêng ở khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đã vững vàng ở vị trí thứ 2 chỉ sau Indonesia.
Báo cáo chính trị Đại hội XIII xác định: “Đây là niềm tự hào, là động lực; nguồn lực quan trọng, là niềm tin để toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta vượt qua mọi khó khăn, thách thức; tiếp tục vững bước trên con đường đổi mới toàn diện, đồng bộ, phát triển nhanh và bền vững đất nước”[7].
MỘT SỐ TÌNH HÌNH KINH TẾ - VĂN HÓA - XÃ HỘI THÀNH PHỐ QUÝ 1 NĂM 2021
Mặc dù tiếp tục bị ảnh hưởng bởi tình hình dịch bệnh Covid-19 nhưng với sự quyết tâm và sự lãnh đạo quyết liệt, Thành phố đã chỉ đạo các sở, ngành, quận, huyện tập trung thực hiện các giải pháp vừa phát triển kinh tế, vừa kiểm soát, phòng chống dịch đã đạt được một số điểm sáng như: Tổng mức hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt khoảng 279.045 tỷ đồng, tăng 6,2% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 1,3%); Thương mại bán lẻ hàng hóa tăng 12% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 8%); Dịch vụ lưu trú và ăn uống có dấu hiệu phục hồi, tăng 5,9% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 30,3%); Giá trị xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao của Khu Công nghệ cao đạt 4,7 tỷ USD (tăng 27,36% so với cùng kỳ); Chỉ số sản xuất công nghiệp IIP tăng 3,8% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 1%); Có 4.509 doanh nghiệp hoạt động trở lại, tăng 98,28% so với cùng kỳ.
Thành phố đã chi 1.025 tỷ đồng chăm lo Tết Tân Sửu 2021, tăng gần 12 tỷ đồng so với năm 2020. Do ảnh hưởng của dịch bệnh, năm nay số lượng người lao động, công nhân, sinh viên ở lại Thành phố dịp Tết đông hơn mọi năm. Thành phố đã kịp thời quan tâm, chăm lo Tết đến từng đối tượng tại các khu nhà trọ, ký túc xá; đồng thời chăm lo chu đáo cho người dân tại các khu cách ly, phong tỏa do ảnh hưởng của dịch bệnh, đảm bảo Tết đến với mọi người, mọi nhà. Các hoạt động văn hóa xã hội tiếp tục được triển khai theo kế hoạch một cách chu đáo, đầy đủ, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của ngành y tế về phòng chống dịch bệnh Covid-19.
Ngành giáo dục của Thành phố đã chỉ đạo các trường đảm bảo tốt kế hoạch giảng dạy qua hình thức dạy và học trực tuyến; nâng cao tinh thần cảnh giác, thực hiện nghiêm các biện pháp phòng chống dịch. Ngành y tế Thành phố tiếp tục triển khai tiếp nhận khai báo, lấy mẫu xét nghiệm các trường hợp người từ vùng dịch trong nước đến Thành phố. Ủy ban nhân dân thành phố đã chỉ đạo, yêu cầu sở ngành, địa phương mở đợt cao điểm xử lý và đặt mục tiêu cuối năm nay chấm dứt ô nhiễm tiếng ồn karaoke trong hai giai đoạn: Giai đoạn 1 (tính đến cuối tháng 5 năm 2021) tập trung tuyên truyền nhắc nhở người dân, các cơ sở kinh doanh; hoàn thiện quy định pháp luật liên quan xử lý tiếng ồn; Giai đoạn 2 (từ tháng 6 đến cuối năm) tập trung kiểm tra, xử phạt nghiêm hành vi gây tiếng ồn từ karaoke theo các quy định liên quan.
Tình hình quốc phòng - an ninh được đảm bảo, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. 100% lực lượng vũ trang Thành phố sẵn sàng ứng trực, xử lý tình huống theo kế hoạch. Thành phố không xảy ra các vụ việc phức tạp, tệ nạn cờ bạc giảm đáng kể. Thành phố đã thành lập Phòng an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) thuộc Công an thành phố nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh hoạt động của tội phạm công nghệ cao. Công an Thành phố đã tổ chức tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm theo chuyên đề “Người điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy, vi phạm nồng độ cồn” phát hiện nhiều trường hợp vi phạm nồng độ cồn vượt mức cho phép khi lưu thông. Ngoài ra, lực lượng Công an thành phố đã triển khai cao điểm tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm với xe cơ giới không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn, kỹ thuật, xe cũ nát, xe tự chế.
Tuy nhiên, còn một số ngành, lĩnh vực của Thành phố có mức tăng trưởng thấp hơn so với cùng kỳ như: Kim ngạch xuất khẩu tăng 2,2% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 7,5%); du lịch lữ hành vẫn tiếp tục giảm sâu 59,5% so với cùng kỳ; tình trạng ô nhiễm tiếng ồn từ việc hát karaoke gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến không gian sống của người dân và phát sinh các mâu thuẫn gây mất an ninh trật tự; tình hình cháy nổ và các thương vong do hỏa hoạn, nhất là bước vào mùa khô còn diễn biến phức tạp trên địa bàn Thành phố.
1. Tổng sản phẩm nội địa GRDP
Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) 03 tháng đầu năm ước đạt 329.636,7 tỷ đồng, tăng 4,58% so với cùng kỳ, cao hơn nhiều so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 0,42%), trong đó: Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản chiếm 0,72% GRDP, tăng 1,33% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 4,6%); công nghiệp và xây dựng chiếm 22,28% GRDP, tăng 5,35% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 3,13%); dịch vụ chiếm 62,79% GRDP, tăng 3,96% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 1,23%).
2. Lĩnh vực dịch vụ
- Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ: Tổng mức hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 03 tháng đầu năm ước đạt 279.045 tỷ đồng, tăng 6,2% (cùng kỳ giảm 1,3%)[8].
+ Xuất khẩu: Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp thành phố 03 tháng đầu năm ước đạt 10,7 tỷ USD, tăng 2,2% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 7,5%). Mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là: Cao su tăng 71% so với cùng kỳ; gỗ và sản phẩm gỗ tăng 23,2% so với cùng kỳ...
+ Nhập khẩu: Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa trên địa bàn 03 tháng ước đạt 13,6 tỷ USD, tăng 17,7% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 2,4%). Mặt hàng nhập khẩu chủ yếu như: Điện thoại các loại và linh kiện tăng gấp 2,3 lần; Hóa chất tăng 32,5%; Chất dẻo nguyên liệu tăng 27,9%; Sắt thép các loại tăng 27,1%; Linh kiện, phụ tùng ô tô tăng 28,6% ….
- Du lịch: Do tình hình dịch bệnh Covid-19 vẫn đang có chiều hướng diễn biến phức tạp. Trong 3 tháng đầu năm, không có lượt khách quốc tế mới đến Thành phố Hồ Chí Minh[9]. Về tổng thu từ khách du lịch, doanh thu du lịch 3 tháng đầu năm ước đạt 23.103 tỷ đồng, giảm 1,77% so với cùng kỳ.
- Thông tin và Truyền thông: Ban hành Chương trình triển khai Đề án Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh đến năm 2025. Thành phố đã triển khai thử nghiệm Cổng dữ liệu của thành phố (https://data.hochiminhcity.gov.vn/) là nơi khai thác tập trung Kho dữ liệu dùng chung của thành phố, phục vụ cho nhu cầu kết nối, chia sẻ, khai thác dữ liệu của các cơ quan nhà nước thành phố; Chương trình “Nghiên cứu và phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) tại Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2020 - 2030”.
- Hoạt động ngân hàng:
Hoạt động ngân hàng trên địa bàn thành phố nhìn chung ổn định. Tổng huy động vốn của các tổ chức tín dụng trên địa bàn ước đến 31 tháng 03 năm 2021 đạt 2.917.000 tỷ đồng, tăng khoảng 0,31% so cuối năm 2020.
Tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn ước đạt 2.571.800 tỷ đồng, tăng 1,5% so cuối năm 2020[10]. Dư nợ tín dụng trung, dài hạn chiếm 53,9% tổng dư nợ, tăng 2,32% so cuối năm 2020; dư nợ tín dụng ngắn hạn chiếm 46,1%, tăng 0,57% so cuối năm 2020. Lượng kiều hối chuyển về Thành phố Hồ Chí Minh trong quý I năm 2021 ước đạt 1,45 tỷ USD, tăng 10% so với cùng kỳ. Đây là một trong những nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, thực hiện mục tiêu kép trong bối cảnh dịch bệnh Covid - 19 trong quý I vẫn còn diễn biến phức tạp.
- Thị trường chứng khoán:
Thành phố có 73 công ty chứng khoán là thành viên của Sở Giao dịch chứng khoán với tổng vốn điều lệ gần 67.570 tỷ đồng; có 400 cổ phiếu, 33 trái phiếu, 10 chứng chỉ quỹ và 120 chứng quyền được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán[11]. Tổng khối lượng niêm yết đạt hơn 103,3 tỷ chứng khoán, tăng 1,98% so với đầu năm; tổng giá trị chứng khoán niêm yết đạt hơn 1.000.000 tỷ đồng, tăng 2% so với đầu năm. Vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 4.367.370 tỷ đồng, tăng 7,02% so với đầu năm.
3. Lĩnh vực công nghiệp
Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) của thành phố 03 tháng đầu năm ước tăng 3,8% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 1%). Bốn nhóm ngành công nghiệp trọng yếu trong 03 tháng đầu năm 2021 ước tăng 7,5% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 0%), cao hơn 3,7 điểm phần trăm so với mức tăng chung của toàn ngành, trong đó: Ngành sản xuất hàng điện tử ước tăng 24,7% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 11,5%), là ngành luôn duy trì tốc độ tăng trưởng sản xuất cao nhất trong 04 ngành công nghiệp trọng điểm của thành phố; ngành hóa dược - cao su - nhựa ước giảm 3,9% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 8,0%) do doanh nghiệp điều chỉnh quy mô sản xuất theo nhu cầu thị trường, chỉ số tiêu thụ giảm mạnh so cùng kỳ; ngành chế biến lương thực, thực phẩm, đồ uống ước tăng 14,5% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 5,4%); ngành cơ khí ước tăng 1,8% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 8,2%).
Khu công nghệ cao: Trong quý 1 năm 2021, kết quả giá trị sản xuất sản phẩm công nghệ cao của Khu Công nghệ cao ước đạt 5.033,60 triệu USD tăng 25,12% so với cùng kỳ và đạt 20,13% so với kế hoạch đề ra, giá trị xuất khẩu đạt 4.713,60 triệu USD (tăng 27,36% so với cùng kỳ) và giá trị nhập khẩu đạt 4.297,60 triệu USD (tăng 20,03% so với cùng kỳ). Lũy kế đến nay, ước giá trị sản xuất sản phẩm công nghệ cao của Khu Công nghệ cao đạt 90,45 tỷ USD, giá trị xuất khẩu là 85,13 tỷ USD và nhập khẩu là 77,08 tỷ USD. Đến nay, Khu Công nghệ cao có 164 dự án được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư còn hiệu lực với tổng vốn là 44.733,366 tỷ đồng/112 dự án trong nước và 6.192,610 triệu USD/52 dự án nước ngoài.
4. Lĩnh vực nông nghiệp
Giá trị sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp 3 tháng đầu năm ước tăng 1,65% so với cùng kỳ năm 2020, trong đó, trồng trọt tăng 2,41% so với cùng kỳ, chăn nuôi tăng 0,95% so với cùng kỳ, thủy sản tăng 1,8% so với cùng kỳ.
5. Thành lập doanh nghiệp và đầu tư trực tiếp của nước ngoài
- Thành lập doanh nghiệp[12]: Thành phố có 7.156 doanh nghiệp được cấp phép thành lập mới[13] với tổng số vốn đăng ký là 157.451 tỷ đồng (giảm 20,58% về số lượng doanh nghiệp và tăng 44,2% về vốn đăng ký so với cùng kỳ); 21.507 lượt doanh nghiệp đăng ký thay đổi nội dung đăng ký kinh doanh, trong đó vốn điều chỉnh bổ sung tăng 115.122 tỷ đồng, tăng 42,25% so với cùng kỳ.
Có 1.182 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể tại Sở Kế hoạch và Đầu tư, giảm 12,7% so với cùng kỳ; có 6.552 doanh nghiệp tạm ngưng hoạt động, tăng 36,5% so với cùng kỳ; 4.509 doanh nghiệp hoạt động trở lại, tăng 98,28% so với cùng kỳ. Tổng số doanh nghiệp lũy kế còn trên hệ thống là 453.353 doanh nghiệp với số vốn đăng ký là 7.819.959 tỷ đồng.
- Đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI)[14]: Thành phố thu hút được 979 triệu USD, giảm 14,87% tổng vốn đầu tư so với cùng kỳ. Trong đó: Các dự án đầu tư nước ngoài được cấp mới Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư có 12 dự án với tổng vốn đầu tư đăng ký là 323,23 triệu USD (tăng 80,8% vốn đầu tư so với cùng kỳ); chủ yếu là hoạt động kinh doanh bất động sản có vốn đầu tư nhiều nhất chiếm 26,93%; Công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm 15,85%; Bán buôn và bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy chiếm 14,85%; Hoạt động chuyên môn, khoa học công nghệ chiếm 11,92%; Giáo dục và đào tạo chiếm 11,07%; Hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm chiếm 6,99%; chiếm nhiều nhất là các nhà đầu tư Singapore (tỷ trọng vốn đầu tư là 44,79%); Hàn Quốc (20,51%)… Đến nay có 39 dự án đề nghị chấm dứt hoạt động.
6. Thu - chi ngân sách
Tổng thu ngân sách nhà nước ước đạt 104.072,428 tỷ đồng, đạt 28,52% dự toán, tăng 15,43% so với cùng kỳ. Trong đó, thu nội địa 76.165,209 tỷ đồng, đạt 29,65% dự toán, tăng 14,42% so với cùng kỳ; thu từ dầu thô 2.606,564 tỷ đồng, đạt 30,49% dự toán, giảm 36,75% so với cùng kỳ; thu từ hoạt động xuất nhập khẩu 27.900 tỷ đồng, đạt 25,83% dự toán, tăng 18,27% so với cùng kỳ.
Tổng chi ngân sách địa phương (không tính tạm ứng) ước đạt 13.697,646 tỷ đồng, đạt 14,12% dự toán. Trong đó, chi đầu tư phát triển 3.585,744 tỷ đồng, đạt 9,36% dự toán (dự toán là 38.289,156 tỷ đồng); chi thường xuyên 8.365,037 tỷ đồng, đạt 17,45% dự toán (dự toán là 47.925 tỷ đồng).
7. Lĩnh vực văn hóa - xã hội
Trong điều kiện dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, thành phố đã sớm chủ động điều chỉnh các hoạt động lễ hội, văn hóa phục vụ các sự kiện chính trị của thành phố. Bên cạnh việc hủy bỏ nhiều chương trình, lễ hội, hoạt động văn hóa, thể thao không thật sự cần thiết, thành phố vẫn nỗ lực tổ chức chu đáo đối với một số lễ hội thiết yếu, nhất là chương trình phục vụ Tết Nguyên đán phù hợp với tình hình thực tế nhằm phục vụ tốt nhất đời sống văn hóa tinh thần của Nhân dân nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ nghiêm công tác phòng chống dịch. Thực hiện Đề án “Nghiên cứu xây dựng tiêu chí đánh giá gia đình hạnh phúc ở Thành phố Hồ Chí Minh”.
Ngành giáo dục đã chỉ đạo các đơn vị thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19, đảm bảo an toàn sức khỏe, an toàn thực phẩm, phòng chống tai nạn thương tích cho học sinh, đặc biệt trong dịp trước, trong và sau Tết. Trên cơ sở đánh giá tình hình dịch bệnh, thành phố đã kịp thời ban hành văn bản thông báo về thời gian học sinh, sinh viên, học viên đến trường nhằm đảm bảo công tác phòng, chống dịch Covid-19. Bên cạnh đó, chỉ đạo kịp thời các hoạt động chuyên môn và quản lý một cách linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế, đẩy mạnh hiệu quả hoạt động dạy - học trực tuyến và hoạt động chuyển đổi số trong giáo dục. Đang triển khai nghiên cứu xây dựng Đề án tổng thể “Đào tạo nhân lực trình độ quốc tế giai đoạn 2020-2035 và Đại học chia sẻ” và Đề án “Giáo dục thông minh và học tập suốt đời tại Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021-2030”. Tổ chức biên soạn tài liệu giáo dục địa phương lớp 6. Triển khai văn bản hướng dẫn chuẩn bị lựa chọn Sách giáo khoa từ năm học 2021 - 2022; tăng cường quản lí các cơ sở giáo dục ngoài công lập.
Về khoa học công nghệ, đã cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ cho 04 doanh nghiệp; tổ chức 04 Hội thảo khoa học để thảo luận về những giải pháp thuộc các lĩnh vực trọng điểm mà thành phố đang quan tâm trong giai đoạn hiện nay. Cấp mới giấy chứng nhận đăng ký hoạt động khoa học và công nghệ cho 03 tổ chức khoa học và công nghệ với tổng số vốn đăng ký là 4,5 tỷ đồng. Ban hành Đề án hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2025. Tiếp tục vận hành Cổng thông tin đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ (Techport) để kết nối công nghệ thiết bị, các tổ chức trung gian và chuyên gia tư vấn, tìm kiếm đối tác. Tiếp tục triển khai Đề án ứng dụng công nghệ GIS, viễn thám trong công tác quản lý đất đai, quy hoạch và xây dựng trên địa bàn thành phố.
Lĩnh vực y tế, tiếp tục nâng mức cảnh giác cao nhất đối với dịch Covid-19, huy động, phân công lực lượng tham gia công tác phòng chống dịch. Nghiêm túc thực hiện nguyên tắc 5K của Bộ Y tế trong mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, học tập[15].
- Giám sát các nhóm nguy cơ: Người có triệu chứng hô hấp đến cơ sở khám chữa bệnh[16]; Hành khách đến thành phố trong ngày[17]; Tổ bay quốc tế[18]; Ca bệnh sau xuất viện và trường hợp sau cách ly tập trung[19]; Tầm soát định kỳ nhóm nguy cơ trong bệnh viện[20]; Tầm soát các nhóm nguy cơ cao trong cộng đồng[21]; Tầm soát người về từ vùng dịch tại sân bay, ga tàu, bến xe[22]; Tầm soát chuyên gia nhập cảnh[23]. Tổ chức cách ly y tế cho người nhập cảnh, người tiếp xúc ca bệnh, người về từ vùng dịch[24].
- Tổ chức xét nghiệm Covid-19: Tổng số mẫu xét nghiệm lũy kế đã thực hiện cho tất cả các nhóm đối tượng là 337.269 mẫu[25], trong đó Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố đã thực hiện 173.317 mẫu.
- Tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19: Ngày 08 tháng 03 năm 2021, thành phố đã tiến hành tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19 tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới cho 104 nhân viên y tế của đơn vị. Xây dựng Kế hoạch tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19 giai đoạn 2021-2022 tại Thành phố Hồ Chí Minh.
- Công tác phòng chống các dịch bệnh khác[26]: Số ca tay chân miệng là 2.396 ca, tăng 131% so với cùng kỳ (cùng kỳ là 1.036 ca). Số ca sốt xuất huyết là 4.414 ca, giảm 11% so với cùng kỳ (cùng kỳ là 4.965 ca). Số ca sởi là 6 ca, giảm 386 ca so với cùng kỳ (cùng kỳ là 392 ca). Đến nay, chưa ghi nhận trường hợp tử vong do bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết, bệnh sởi.
Tiếp tục triển khai thực hiện đề án “Chuỗi thực phẩm an toàn”. Trong 3 tháng đầu năm 2021, đã cấp 1.726 giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm (tăng 15,8% so với cùng kỳ năm 2020); tiếp nhận 14.032 hồ sơ tự công bố sản phẩm (tăng 48,9% so với cùng kỳ năm 2020); cấp 78 Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm (tăng 24,4% so với cùng kỳ năm 2020); tiếp nhận và xử lý 544 bản cam kết đảm bảo an toàn sản xuất, kinh doanh thực phẩm lĩnh vực nông nghiệp (tăng 79,4% so với cùng kỳ năm 2020). Tiếp tục thực hiện Đề án Quản lý, nhận diện và truy xuất nguồn gốc thịt heo, thịt gia cầm và trứng gia cầm. Trong 3 tháng đầu năm, đã cấp mã code cho 18 cơ sở đăng ký tham gia Đề án Quản lý, nhận diện và truy xuất nguồn gốc thịt heo, thịt gia cầm và trứng gia cầm. Tiến hành kiểm tra an toàn thực phẩm tại 939 cơ sở, phát hiện 32 cơ sở vi phạm, xử phạt 30 cơ sở với tổng số tiền là 468.080.000 đồng, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp 03 cơ sở, buộc thu hồi, tịch thu để tái chế hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc tiêu hủy 6.163 kg sản phẩm.
Trong 3 tháng đầu năm, toàn Thành phố giải quyết việc làm cho 76.342/300.000 lượt người (đạt 25,45% kế hoạch năm) và 34.748/140.000 chỗ việc làm mới được tạo ra (đạt 24,82% kế hoạch năm). Từ đầu năm đến nay, có 92.606 lượt người được tư vấn việc làm, 27.591 lượt người được giới thiệu việc làm, 13.051 người được nhận việc làm; 30.995 người nhận quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Công tác tuyển sinh đào tạo nghề đạt 11.582/371.000 học viên, đạt 3,12% kế hoạch năm. Số lao động đang làm việc đã qua đào tạo đạt 4.045.353 người (kế hoạch năm là 4.818.901 người), đạt 83,94% kế hoạch năm (kế hoạch năm là 85,65%)[27].
Đã tiếp nhận, thẩm định và cấp phép hoạt động dịch vụ việc làm cho 12 đơn vị, thẩm định và ban hành thông báo chấp thuận 2.736 vị trí công việc được sử dụng 3.385 lao động người nước ngoài. Thực hiện cấp mới và cấp lại 2.909 giấy phép lao động cho người nước ngoài làm việc tại thành phố[28]. Trên địa bàn thành phố, tính từ đầu năm đến nay, đã xảy ra 10 vụ tai nạn lao động, làm 10 người chết.
Ban hành Quyết định phê duyệt Chương trình Giảm nghèo bền vững thành phố giai đoạn 2021 - 2025[29], quy định chuẩn nghèo đa chiều thành phố giai đoạn 2021 - 2025[30]. Cấp 49.221 thẻ bảo hiểm y tế ngay từ đầu năm với số tiền là 39,603 tỷ đồng[31] cho hộ nghèo, hộ cận nghèo thành phố. Xây dựng Kế hoạch tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Chương trình giảm nghèo bền vững thành phố giai đoạn 2016 - 2020 và Kế hoạch khảo sát lập danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo thành phố giai đoạn 2021 - 2025[32].
Công tác đối ngoại: Trước những diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 trên toàn thế giới, đặc biệt việc tái bùng phát dịch bệnh trong cộng đồng trước Tết Nguyên đán tại một số địa phương tại Việt Nam, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh, phần lớn các hoạt động đối ngoại của thành phố đã được điều chỉnh, hoãn hoặc giảm quy mô. Các hoạt động đối ngoại tiếp tục tập trung vào công tác hỗ trợ cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài trong việc bảo hộ công dân nước ngoài đang sinh sống, làm việc, du lịch, học tập tại thành phố trong thời điểm dịch bệnh Covid-19 bùng phát; cập nhật thường xuyên các chính sách mới của Chính phủ Việt Nam liên quan đến công tác phòng chống lây lan của dịch bệnh Covid-19 cho các cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài. Lãnh đạo thành phố đã có 15 cuộc tiếp khách đối ngoại; đã ký Bản Ghi nhớ thúc đẩy hợp tác với Học viện Công nghệ Hoàng gia Melboune - Úc (RMIT); đã chủ trì tổ chức buổi Đối thoại giữa lãnh đạo thành phố và các doanh nghiệp Hàn Quốc nhằm xúc tiến thương mại và đầu tư của Hàn Quốc; xây dựng Kế hoạch triển khai Đề án thúc đẩy quan hệ với các địa phương trọng điểm thuộc các nước là đối tác chiến lược của Việt Nam phục vụ mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của Thành phố giai đoạn 2020-2025. Ủy ban người về Việt Nam ở nước ngoài thành phố đã đón tiếp 16 lượt kiều bào, thân nhân đến liên hệ để tìm hiểu về các chính sách, pháp luật liên quan đến lưu trú, quốc tịch.
10. Quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội
Từ đầu năm đến nay, Công an thành phố thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp tấn công, trấn áp mạnh các loại tội phạm; không để tội phạm có điều kiện hoạt động gây phức tạp, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội, đảm bảo trật tự an toàn giao thông và phòng, chống cháy, nổ trên địa bàn thành phố. Triển khai và thực hiện có hiệu quả đợt cao điểm tấn công trấn áp các loại tội phạm đảm bảo an ninh trật tự Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021. Tăng cường kiểm soát việc nhập cảnh trái phép trên địa bàn, đặc biệt khi dịch Covid-19 bùng phát trở lại ở một số tỉnh, thành, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy, tình hình an ninh chính trị Thành phố được giữ vững, các sự kiện chính trị, lễ hội trên địa bàn thành phố được bảo vệ tuyệt đối an toàn, góp phần ổn định hình hình trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế.
Từ đầu năm đến nay, phạm pháp hình sự ghi nhận 1.078 vụ, tăng 1,17% so với cùng kỳ. Đã triệt phá 431 vụ, bắt 840 đối tượng có hành vi mua bán, tàng trữ, vận chuyển và tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy. Khởi tố 358 vụ với 443 bị can; xử lý hành chính 69 vụ với 361 đối tượng; thu giữ 37,54 kg heroin; 240,64 kg ma túy tổng hợp; 14,36 kg cần sa; 03 khẩu súng và nhiều tang vật khác có liên quan. Đã phát hiện, xử lý 292 vụ với 307 đối tượng vi phạm về kinh tế; thu giữ nhiều loại hàng hóa trị giá khoảng 13 tỷ đồng. Lập 118 quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường với tổng số tiền 8,4 tỷ đồng.
Các lực lượng chức năng thường xuyên tuần tra, kiểm soát trên các khu vực, tuyến, địa bàn trọng điểm nhằm chủ động phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh với các loại tội phạm hoạt động nơi công cộng; đồng thời phát động sâu rộng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc và chấn chỉnh tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm. Kết quả điều tra khám phá 753/1.078 vụ (đạt tỷ lệ 69,85%), bắt 1.148 đối tượng.
Công an thành phố chủ động tổ chức phân luồng giao thông tại các tuyến đường ở cửa ngõ ra vào thành phố, các địa bàn giao thông phức tạp, khu vực bến xe, bến cảng, kho bãi nhằm đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên địa bàn thành phố. Tiếp tục tập trung kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm theo Nghị định số 100/2019/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm 2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt. Trong quý 1 năm 2021, đã xảy ra 435 vụ tai nạn giao thông đường bộ từ ít nghiêm trọng trở lên, giảm 170 vụ so với cùng kỳ; làm chết 136 người, tăng 21 người so với cùng kỳ; làm bị thương 303 người, hư hỏng tổng cộng 654 phương tiện các loại.
Trên địa bàn thành phố xảy ra 91 vụ cháy, giảm 23 vụ so với cùng kỳ, chết 10 người (tăng 07 người so với cùng kỳ), làm bị thương 07 người (tăng 04 người so với cùng kỳ). Công tác xử lý đốt pháo hoa nổ trái phép tăng so với năm trước[33].
CHIẾN LƯỢC “NGOẠI GIAO VẮC - XIN” CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA
Tính đến hết tháng 02/2021, chiến dịch tiêm chủng phòng Covid-19 được triển khai tại ít nhất 107 quốc gia và vùng lãnh thổ với hơn 200 triệu liều vắc-xin các loại đã được sử dụng[34]. Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm chủng không đồng đều giữa các quốc gia. Các nước trong nhóm G7 sở hữu 45% tổng số mũi tiêm[35] dù chỉ chiếm 10% dân số thế giới. Trong khi đó, 02/29 quốc gia nghèo nhất thế giới[36] bắt đầu triển khai tiêm chủng nhưng với số lượng vắc-xin rất hạn chế. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, tốc độ sản xuất vắc-xin hiện nay không đủ đáp ứng nhu cầu cao của thế giới, đồng thời cảnh báo khả năng mất cân bằng trong việc phân phối vắc-xin[37]. Ngay cả tại Liên minh châu Âu (EU), lãnh đạo các nước Áo, Séc, Xlô-ven-ni-a, Bun-ga-ri và Lát-vi-a cũng phải gửi thư lên Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) và Chủ tịch Hội đồng châu Âu kêu gọi tổ chức một hội nghị thượng đỉnh EU để thảo luận về sự mất cân băng lớn” trong phân phối vắc-xin ngừa Covid-19. Thậm chí, chương trình COVAX, một sáng kiến phân phối vắc-xin toàn cầu được khởi động từ năm 2020 bởi các tổ chức đa quốc gia[38] cũng không có đủ vắc-xin để điều phối cho các nước nghèo theo cam kết trước đó. Điều này khiến các nước đang phát triển, các nước thế giới thứ ba phải quay sang tìm kiếm nguồn vắc-xin thay thế do Trung Quốc, Nga và Ấn Độ sản xuất.
Từ “Ngoại giao khẩu trang” đến “Ngoại giao vắc-xin” của Trung Quốc
Đối với Trung Quốc, việc cung cấp vắc-xin do nước này sản xuất được thực hiện ngay sau chiến lược “Ngoại giao khẩu trang”, được triển khai từ năm 2020. Trong giai đoạn đầu của đại dịch Covid-19, Trung Quốc đã cung cấp khẩu trang và thiết bị y tế thiết yếu cho các quốc gia tham gia Sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI) vừa nhằm xoa dịu sự chỉ trích về cách nước này xử lý ổ dịch ban đầu, vừa nhằm mục đích tăng cường sức mạnh mềm. Đến thời điểm hiện tại, khi khẩu trang và thiết bị y tế không còn là vấn đề bức thiết, Chính phủ Trung Quốc ngay lập tức triển khai chiến lược “Ngoại giao vắc-xin” với việc đã và đang viện trợ vắc-xin Covid-19 cho 53 quốc gia, xuất khẩu cho 27 quốc gia với hai loại vắc-xin phổ biến là Sinovac (do Công ty Sinovac BioTech bào chế) và Sinopharm (do Tập đoàn Dược phẩm Quốc gia Trung Quốc chế tạo)”[39]. Bên cạnh hai loại vắc-xin trên, Trung Quốc đã cấp phép thêm ba loại vắc-xin Covid-19 nữa”[40], nâng tổng số vắc-xin ngừa Covid-19 do nước này sản xuất lên 05 loại. 4/5 loại vắc-xin của Trung Quốc được công bố là có thể bảo quản trong nhiệt độ tủ đông thông thường, điều này khiến chúng là lựa chọn hấp dẫn hơn với các nước đang phát triển vốn còn hạn chế về phương tiện bảo quản siêu lạnh chuyên dụng.
Trước việc Mỹ đang tăng cường gây áp lực đối với Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhằm giảm bớt ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực này, Trung Quốc đã nhanh chóng triển khai chiến dịch “Ngoại giao vắc-xin” với phép thử đầu tiên tại In-đô-nê-xi-a, quốc gia ghi nhận số ca nhiễm Covid-19 cao nhất trong số các quốc gia Đông Nam Á”[41]. In-đô-nê-xi-a cũng là đối tác nhập khẩu vắc-xin ngừa Covid-19 chính của Trung Quốc với tổng cộng 50 triệu liều vắc-xin Sinovac, 60 triệu liều vắc-xin Sinopharm và đã tiếp nhận tổng cộng 38 triệu liều, trong đó 3 triệu liều ở dạng thành phẩm và 35 triệu liều còn lại ở dạng nguyên liệu”[42]. Bên cạnh đó, hai nước đã ký một thỏa thuận cho phép Tập đoàn BioFarma, thuộc sở hữu nhà nước của In-đô-nê-xi-a, được quyền sản xuất 50 triệu liều Sinovac, trở thành trung tâm sản xuất vắc-xin của khu vực. Cùng với In-đô-nê-xi-a, Chính phủ Phi-líp-pin cũng đã quyết định mua 25 triệu liều vắc-xin Sinovac và đã nhận được lô hàng đầu tiên với 600.000 liều vào ngày 28/02 để bắt đầu tiến hành tiêm chủng trong nước từ 01/3, chỉ vài ngày sau khi cấp phép lưu hành khẩn cấp loại vắc-xin trên. Ngày 28/02, Thái Lan cũng bắt đầu tiến hành tiêm chủng mở rộng vắc-xin ngừa Covid-19, liều vắc-xin đầu được tiêm cho Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Y tế nước này là của hãng Sinovac BioTech. Trước đó, một hãng dược phẩm của Ma-lai-xi-a đã ký hợp đồng với Sinovac để mua 12 triệu liều vắc-xin và 300.000 liều đã được chuyển đến vào ngày 27/02. Bên cạnh việc cam kết ưu tiên cung cấp, Trung Quốc nhiều lần tuyên bố sẽ viện trợ “miễn phí” vắc-xin phòng Covid-19 cho các quốc gia ASEAN. Tính đến hết tháng 02/2021, đã có 5 nước ASEAN đã và sẽ nhận viện trợ vắc-xin Covid-19 của Trung Quốc, gồm Bru-nây, Lào, Cam-pu-chia, Phi-lip-pin và Mi-an-ma[43].
Tại Trung Đông và Bắc Phi, trong bối cảnh Mỹ dần thu hẹp can dự thì Trung Quốc, Nga và cả các nước phương Tây đang nỗ lực mở rộng ảnh hưởng vào khu vực này. Mục tiêu cạnh tranh của các nước tại thời điểm này là bán vắc-xin cho các quốc gia trong khu vực. Các loại vắc-xin của phương Tây và Mỹ như Oxford-AstraZeneca của Anh và Thụy Điển, Pfizer-Biotech của Mỹ và Đức có chi phí đắt đỏ, vì vậy, các nước trong khu vực chỉ có thể chờ cung ứng thông qua chương trình COVAX của WHO vốn đang ngày càng trì trệ. Trong bối cảnh các quốc gia Trung Đông - Bắc Phi đang trong tình trạng cấp thiết phải ngăn chặn làn sóng bùng phát dịch thứ hai với hậu quả được dự báo nặng nề hơn nhiều so với làn sóng thứ nhất, đặc biệt là với biến thể vi-rút được ghi nhận tại Nam Phi vào tháng 12/2020[44], Trung Quốc đã thực hiện quảng bá vắc-xin Sinopharm giá rẻ, phù hợp với khả năng tài chính và tiến hành tài trợ vắc-xin cho các nước này. Ngay từ tháng 6/2020, tại Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt Trung Quốc - Châu Phi về Covid-19, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã thể hiện sự hào phóng” khi cam kết với các nước châu Phi rằng, “lục địa đen” sẽ được hưởng các điều kiện thuận lợi trong quá trình phân phối số lượng lớn vắc-xin của Trung Quốc. Ngày 22/02, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, nước này sẽ bảo đảm cung cấp vắc-xin ngừa Covid-19 cho 19 quốc gia châu Phi dưới hình thức viện trợ. Hiện đã có Ai Cập đang tiến hành tiêm chủng bằng vắc-xin Sinopharm; trong khi Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, Ba-ranh, Irắc, Gioóc-đan và Thổ Nhĩ Kỳ đều đã “bật đèn xanh” cho loại vắc-xin này.
Tại Châu Âu, khi kế hoạch thống nhất mua vắc-xin của các nước trong Liên minh châu Âu (EU) bị trì trệ do thiếu hụt nguồn cung[45], Trung Quốc đã xác định EU là địa bàn cạnh tranh chiến lược thông qua cung cấp vắc-xin ngừa Covid-19, bất chấp việc các loại vắc-xin của Trung Quốc chưa được cấp phép tại đây. Cuối tháng 01 vừa qua, Hung-ga-ry đã trở thành quốc gia EU đầu tiên chấp thuận mua vắc-xin từ Sinopharm của Trung Quốc với đơn hàng 5 triệu liều, được cam kết giao trong vòng 4 tháng, đủ để cho 2,5 triệu người tiêm 2 liều tại đất nước có khoảng 10 triệu dân này; đồng thời cấp phép khẩn cấp sử dụng vắc-xin hãng dược CanSino Biologics, Trung Quốc. Tại U-crai-na, Chính phủ nước này công bố đã được Trung Quốc bảo đảm cung cấp 1,9 triệu liều vắc-xin, bên cạnh 210.000 liều vắc-xin do phương Tây sản xuất, được cung cấp theo chương trình COVAX toàn cầu. Ở bán đảo Ban-căng, Séc-bi nổi lên như một “trọng tâm” trong chiến lược “Ngoại giao vắcxin” của Trung Quốc, bất chấp việc nước này là đồng minh của Nga và có nguyện vọng gia nhập Liên minh châu Âu (EU). Tính đến ngày 16/02, Xéc-bi-a đã tiêm vắc-xin ngừa Covid-19 ít nhất 1 lần cho khoảng 11,2% trong số gần 7 triệu dân, vượt xa các nước trong EU13[46]. Phần lớn số liều tiêm mà Xéc-bi-a sử dụng (khoảng 1,5 triệu) đến từ Sinopharm của Trung Quốc, còn lại là các loại vắc-xin khác như Sputnik V của Nga và Pfizer-BioNtech của Mỹ-Đức. Việc cung cấp vắc-xin Sinopharm cho Xéc-bi-a là một chiến thắng địa chính trị quan trọng để Trung Quốc có được chỗ đứng ở châu Âu.
Sputnik V – một trong những đột phá khoa học lớn nhất của Nga từ thời Liên Xô cũ
“Sputnik V” là vệ tinh đầu tiên của thế giới do Liên Xô phóng vào năm 1957. Lựa chọn cái tên đặc biệt này, vắc-xin Sputnik V của Nga là vắc-xin phòng Covid-19 đầu tiên được đăng ký trên thế giới vào tháng 8/2020. Các kết quả thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn cho thấy vắc-xin này đạt hiệu quả phòng bệnh tới 91,4%. Kết quả thử nghiệm sau đó cũng đã được tạp chí khoa học The Lancet đăng tải, càng củng cố uy tín cho vắc-xin do Nga phát triển. Tính đến tháng 02/2021, loại vắc-xin này đã được hơn 50 nước đăng ký mua với 2,4 tỉ liều và được cấp phép sử dụng tại 52 quốc gia trên thế giới. Bên cạnh Sputnik V, vào cuối tháng 02/2021, Nga đã bắt đầu tiến hành sản xuất đại trà loại vắc-xin Covid-19 thứ hai EpiVacCorona của Trung tâm Vector và công bố phê chuẩn loại vắc-xin thứ ba là CoviVac do Trung tâm Chumakov Centre phát triển.
Tại Mỹ La-tinh, khu vực vốn được coi là “sân sau” về địa chính trị của Mỹ và nằm trong số các quốc gia bị Covid-19 tác động nặng nề nhất thế giới, trong khi các chiến dịch tiêm chủng đại trà cơ bản chưa bắt đầu do sự thiếu hụt vắc-xin, nhiều nước đã tiến hành đàm phán, mua vắc-xin của Nga. Từ cuối tháng 9/2020, giới chức Nga đã tuyên bố bảo đảm cung cấp 100 triệu vắc-xin của nước này cho các quốc gia Mỹ La-tinh. Hiện đã có 6 nước, gồm Ác-hen-ti-na, Bô-li-vi-a, Mê-hi-cô, Ni-ca-ragoa, Pa-ra-goay và Vê-nê-xu-ê-la, cho phép sử dụng vắc-xin Sputnik V của Nga và tiến hành tiêm chủng mở rộng. Là một đồng minh khu vực thân cận nhất của Mỹ, Cô-lôm-bi-a cũng đang chuẩn bị cấp phép sử dụng khẩn cấp cho vắc-xin Sputnik V, trong bối cảnh nước này chưa có một liều vắc-xin nào và phía Nga tuyên bố sẵn sàng chuyển giao 100.000 liều vắc-xin cho Cô-lôm-bi-a chỉ trong 14 ngày sau khi ký hợp đồng. Ngày 12/3, Bộ Y tế Bra-xin đã ký hợp đồng mua 10 triệu liều vắc-xin Sputnik V, dự kiến giao trong quý II năm nay. Có thể nói, Nga đang trở thành nhà cung cấp quan trọng vắc-xin ngừa Covid-19 cho Mỹ La-tinh, một động thái có thể dẫn đến những ảnh hưởng lâu dài trong việc định hình thế giới thời hậu đại dịch và làm giảm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực.
Thời gian gần đây, khi vắc-xin AstraZeneca đang bị tạm ngừng sử dụng tại nhiều quốc gia châu Âu, chương trình tiêm chủng của Liên minh châu Âu (EU)[47] đang chật vật vì thiếu nguồn cung, thì vắc-xin Sputnik V của Nga đang dần được chấp thuận nhiều hơn ở khu vực này. Bên cạnh việc phê duyệt vắc-xin Sinopharm của Trung Quốc, Cơ quan quản lý dược phẩm Hung-ga-ry đã cấp phép cho việc sử dụng thuốc trong trường hợp khẩn cấp thay vì chờ đợi Cơ quan quản lý dược phẩm Châu Âu (EMA) thuộc Liên minh Châu Âu (EU) cấp phép và tiến hành tiêm vắcxin Sputnik V cho những người không mắc bệnh mãn tính. Xlô-va-ki-a và Ba Lan cũng đề xuất Nga cung ứng vắc-xin. Bê-la-rút là nước đầu tiên ngoài Nga khởi động chiến dịch tiêm chủng đầu tiên với 20.000 liều vắc-xin Sputnik V[48] và lên kế hoạch bắt đầu sản xuất loại vắc-xin này tại các cơ sở trong nước vào cuối tháng 3/2021, nhằm “đơn giản hóa công tác hậu cần và đẩy nhanh tốc độ tiêm phòng”. Ngày 07/3, lô đầu tiên gồm 3.000 liều[49] vắc-xin Sputnik V đã được chuyển tới Bắc Ma-xê-đôni-a (Macedonia) sau khi nước này chính thức cấp phép sử dụng khẩn cấp vắc-xin của Nga. Bộ trưởng Y tế Đức khẳng định sẽ ủng hộ việc ký một thỏa thuận riêng với đối tác Nga về việc cung cấp vắc-xin Sputnik V, nếu không có một thỏa thuận ở cấp độ EU. Thủ tướng Áo cũng đã kêu gọi EMA sớm cấp phép sử dụng vắc-xin Sputnik V của Nga, bên cạnh các loại vắc-xin an toàn khác để bổ sung nguồn cung vắc-xin cho khối này.
Trung Đông - châu Phi không phải là “sân chơi” của riêng Trung Quốc trong chiến lược “Ngoại giao vắc-xin”. Ghi-nê là quốc gia châu Phi đầu tiên tiếp nhận Sputnik V, vào cuối năm 2020. I-ran, một trong những nước bị ảnh hưởng sớm và nặng nề bởi đại dịch Covid-19, đã sớm phê duyệt vắc-xin Sputnik V của Nga[50] và bắt đầu tiêm chủng hàng loạt từ ngày 09/02. Ai Cập, Tu-ni-di và An-giê-ri đã cấp phép sử dụng khẩn cấp vắc-xin Sputnik V. Bên cạnh đó, Chính phủ Nga đã đề nghị cung cấp cho Liên minh châu Phi 300 triệu liều vắc-xin phòng Covid-19 trong vòng 12 tháng (kể từ tháng 5/2021) và cung cấp một gói hỗ trợ tài chính cho những quốc gia muốn đặt mua vắc-xin Sputnik V. Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE), một đồng minh truyền thống của Mỹ, cũng đã phê chuẩn việc sử dụng khẩn cấp vắc-xin Sputnik V.
Tại châu Á, với ưu thế là loại vắc-xin đầu tiên trên thế giới được phát triển, Sputnik V đã được Nga đưa đến nhiều nước trong khu vực, có thể kể đến Tuốc-mê-ni-xtan, Pa-ki-xtan, Ca-dắc-xtan, U-dơ-bê-kít-xtan, Cư-rơ-gư-xtan, Mi-an-ma, Mông Cổ và Xri Lan-ca. Bất chấp việc Trung Quốc nỗ lực gia tăng ảnh hưởng tại Trung Á trong hơn một thập kỷ qua, chủ yếu thông qua Sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI), Nga đã “vượt mặt” Trung Quốc trong chiến dịch “Ngoại giao vắc-xin”, tái khẳng định sự hiện diện của mình tại khu vực vốn được coi là “sân sau” trên mặt trận cung cấp vắc-xin Covid-19. Vào ngày 18/01, Tuốc-mê-ni-xtan đã trở thành quốc gia Trung Á đầu tiên phê duyệt Sputnik V và đang chuẩn bị bắt đầu tiêm chủng mở rộng bằng loại vắc-xin này. U-dơ-bê-kít-xtan cũng đã đặt mua 35 triệu liều Sputnik V từ cuối năm 2020. Ngày 01/02, Ca-dắc-xtan, đối tác BRI lớn nhất của Bắc Kinh trong khu vực đã trở thành quốc gia Trung Á đầu tiên bắt đầu tiêm vắc-xin hàng loạt bằng Sputnik V. Nước này cũng sẽ sản xuất vắc-xin Sputnik V tại một nhà máy dược phẩm ở thành phố Ca-ra-gan-đa. Tại Đông Nam Á, Ma-lai-xia đã ký hợp đồng mua 6,4 triệu liều vắc-xin Sputnik V. Nga cũng cam kết cung cấp cho Lào 02 triệu liều vắc-xin Sputnik V và bắt đầu bàn giao từ cuối tháng 01/2021. Ngày 16/3, Việt Nam cũng đã nhận được 1.000 liều vắc-xin, là quà tặng của Liên bang Nga, được Thư ký Hội đồng An ninh Liên bang Nga mang tới Việt Nam nhân chuyến công tác hai ngày tại Hà Nội. Ngày 23/3, Việt Nam cũng đã phê duyệt sử dụng loại vắc-xin này.
Ấn Độ lặng lẽ theo đuổi “Ngoại giao vắc-xin”
Việc triển khai chiến lược “Ngoại giao vắc-xin” của Ấn Độ ít được các phương tiện truyền thông đề cập đến hơn. Tuy nhiên, Ấn Độ từ lâu đã là một cường quốc dược phẩm toàn cầu, sản xuất ra khoảng 20% tất cả các loại thuốc gốc và 62% sản lượng vắc-xin cho toàn thế giới. Trước khi vắc-xin Covid-19 được phát triển, nước này đã cung cấp cho khoảng 100 quốc gia thuốc hydroxychloroquine và paracetamol, cũng như các loại dược phẩm, bộ xét nghiệm và thiết bị y tế khác. Trong khi các quốc gia chạy đua để bảo đảm nguồn vắc-xin Covid-19, hợp tác toàn cầu trong việc chia sẻ vắc-xin còn ít, các kế hoạch phân phối vắc-xin của Tổ chức Y tế Thế giới vẫn chưa thành công, Ấn Độ đã có một hướng đi khác, lặng lẽ theo đuổi “Ngoại giao vắc-xin”. Chiến dịch “Vắc-xin Maitri” (Tình hữu nghị vắc-xin) đã chuyển hàng triệu liều vắc-xin Covishield do Ấn Độ phát triển[51] đến khoảng 60 quốc gia. Vào thời điểm mà hầu hết các nước giàu hơn bị chỉ trích vì tích trữ vắc-xin, Ấn Độ được đánh giá cao vì đã cung cấp 33 triệu liều nữa đến các nước nghèo hơn và nhiều triệu nữa đang tiếp tục được cung cấp. Các loại vắc-xin của Ấn Độ hầu hết được chuyển đến các nước láng giềng, gồm Áp-ga-ni-xtan, Băng-la-đét, Bu-tan, Xri Lan-ca, Man-đi-vơ, Mi-an-ma, Nê-pan và xa hơn nữa là Xây-sen, Cam-pu-chia, Mông Cổ, các nước vùng Ca-ri-bê và châu Phi, tất cả đều được miễn phí lô đầu tiên.
Không chỉ làm lu mờ Trung Quốc với tư cách là nhà cung cấp vắc-xin Covid-19 giá rẻ và dễ tiếp cận cho Nam Bán cầu, Ấn Độ còn cung cấp nhanh hơn[52] với chất lượng đã được các tổ chức quốc tế chứng thực. Do đó, vắc-xin của Ấn Độ đã được các nước phương Tây như Anh, Ca-na-đa xem xét đặt hàng.
Một số nhận xét của các chuyên gia
- Các mục tiêu chính sách đối ngoại thông qua “Ngoại giao vắc-xin” của Trung Quốc, Nga và Ấn Độ rất đa dạng. Với Trung Quốc: (i) Nước này đang từng bước xóa đi “vết ố” là nơi khởi nguồn dịch bệnh, hóa giải những cáo buộc che đậy dịch bệnh khiến đại dịch bùng phát; (ii) Thông qua việc “bán chịu” vắc-xin, Trung Quốc khéo léo biến các nước nghèo và đang phát triển trở thành con nợ của mình, qua đó, gây sức ép để mặc cả nhiều lợi ích lớn hơn như các hợp đồng kinh tế, thương mại, đầu tư chiến lược vào cơ sở hạ tầng, năng lượng, nông nghiệp hoặc công nghệ...; (iii) Trung Quốc đang dần hình thành hệ thống các quốc gia đang phát triển có lập trường ủng hộ nước này trong các vấn đề toàn cầu, tại các diễn đàn đa phương quốc tế và trong cả các vấn đề tranh chấp lãnh thổ. Với Nga, (i) Trong bối cảnh quan hệ giữa Nga với EU và Mỹ đang xấu đi, thông qua “Ngoại giao vắc-xin”, Nga đang tiếp cận và lôi kéo “mắt xích” yếu nhất của EU - những nước nhỏ không có nhiều tiếng nói và lợi thế trong việc giành quyền sở hữu vắc-xin do phương Tây sản xuất; (ii) Nga đang dần xây dựng thành công hình ảnh về một thể chế “nhân văn” hơn các nước EU; (iii) Với vai trò là nhà cung cấp vắc-xin lớn, Nga trở thành “người giải phóng thế giới khỏi đại dịch”, tạo ra nhiều quyền lực mềm hơn cho nước này. Với Ấn Độ, (i) Chính sách “Ngoại giao vắc-xin” đã giúp nước này cải thiện quan hệ căng thẳng với các nước láng giềng[53]. Chính phủ Băng-la-đét, Nê-pan công khai ca ngợi, bày tỏ biết ơn sự hỗ trợ của Ấn Độ, coi đây là thiện chí ở cấp độ ngoại giao nhân dân; (ii) Qua động thái “Ngoại giao vắc-xin”, Ấn Độ từng bước chứng minh với thế giới về vị thế cường quốc toàn cầu của mình; (iii) Trực tiếp thách thức, cạnh tranh vị thế, vai trò và ảnh hưởng quốc tế của Trung Quốc tại một số địa bàn trọng yếu, chiến lược như Nam Á, Trung Đông, Đông Phi.
- Bên cạnh những mục tiêu chính trị trên, “một mũi tên trúng nhiều đích” là đánh giá chung của các học giả quốc tế về chiến lược “Ngoại giao vắc-xin” của Trung Quốc, Nga và Ấn Độ. Dù tích cực tuyên truyền về sự “hào phóng”, “tình hữu nghị” nhưng trên thực tế, những lô vắc-xin miễn phí đầu tiên đều chỉ là một hình thức “tiếp thị”, chào hàng và dọn chỗ cho ngành công nghiệp sinh dược phẩm của ba nước này ký kết những đơn hàng khổng lồ, đem lại doanh thu “khủng” trong bối cảnh nền kinh tế các nước đang gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch.
- Tuy nhiên, tác dụng mà “Ngoại giao vắc-xin” mang lại sẽ chỉ tồn tại thời gian ngắn nếu như trong thời gian tới, các nước không triển khai thêm các chính sách thực chất hơn như đầu tư, viện trợ phát triển, hợp tác chiến lược..., điều mà Trung Quốc và Nga đã áp dụng từ lâu nên có nhiều kinh nghiệm, tiềm lực mạnh hơn và khả năng triển khai tốt hơn Ấn Độ.
- So với các loại vắc-xin của Trung Quốc và Nga, các loại vắc-xin hàng đầu của các nhà cung cấp phương Tây như Pfizer và Moderna đắt hơn, đòi hỏi phải được bảo quản trong điều kiện khắt khe như phải được giữ trong các tủ bảo quản trong điều kiện khắt khe như phải được giữ trong các tủ bảo ôn ở nhiệt độ rất thấp, làm tăng chi phí và giá thành khi triển khai tiêm vắc-xin đại trà. Trong khi đó, vắc-xin của Trung Quốc và Nga không đòi hỏi điều kiện bảo quản khắt khe, giảm được rất nhiều chi phí vận chuyển, dễ dàng vận chuyển và bảo quản được ở cả những vùng nghèo hơn, tạo điều kiện thuận lợi khi tiến hành tiêm phòng đại trà trên diện rộng và trên hết là luôn có sẵn. Đó là điều kiện đầu tiên khiến các nước nghèo và đang phát triển sớm tìm đến vắc-xin của Trung Quốc và Nga, bất chấp những hoài nghi về tính hiệu quả. Bên cạnh đó, các loại vắc-xin của Trung Quốc và Nga hầu hết đều được phát triển bởi các công ty nhà nước, tạo điều kiện dễ dàng hơn trong quá trình đàm phán mua vắc-xin. Trong trường hợp của Ấn Độ, khi phát triển vắc-xin cho mục đích sử dụng riêng, Ấn Độ đã khắc phục được vấn đề chi phí cao của các loại vắc-xin Pfizer, Moderna, Johnson&Johnson. Mặt khác, vắc-xin do Ấn Độ sản xuất được cho là an toàn, tiết kiệm chi phí vì không yêu cầu bảo quản và vận chuyển nhiệt độ quá thấp, phù hợp với các nước nghèo và đang phát triển.
- Trái ngược với độ tin cậy của vắc-xin Sputnik V, các loại vắc-xin do Trung Quốc phát triển vẫn còn nhiều lo ngại, do kết quả thí nghiệm lâm sàng của Chính phủ và doanh nghiệp Trung Quốc không đủ minh bạch. Nếu như các loại vắc-xin của Trung Quốc không phát huy hiệu quả như mong đợi, hoặc có các tác dụng phụ nghiêm trọng hay có những sai sót đáng tiếc, các nước đã sử dụng vắc-xin ngừa Covid-19 của Trung Quốc sẽ phải đối mặt với những thiệt hại từ y tế đến tài chínhnặng nề từ số lượng lớn vắc-xin đặt mua. Ngược lại, trường hợp việc tiêm vắc-xin của Trung Quốc có kết quả lâm sàng đáng tin cậy, giúp các quốc gia nghèo và đang phát triển ứng phó hiệu quả với cuộc khủng hoảng kinh tế và y tế hiện nay sẽ giúp nước này tăng cường ảnh hưởng đối với hệ thống y tế toàn cầu. Nếu một loại vắc-xin của Trung Quốc phát huy hiệu quả thực sự như mong đợi, Trung Quốc có thể xoay chuyển hoặc đảo ngược “cuộc chơi”, từ chỗ bị cáo buộc là quốc gia làm lây lan đại dịch Covid-19 sang vị thế là quốc gia trợ giúp thế giới phục hồi sau đại dịch; giúp Trung Quốc giảm bớt áp lực ngoại giao và mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế.
- Nhằm đối trọng với chiến lược “Ngoại giao vắc-xin” đang được Trung Quốc triển khai mạnh mẽ hiện nay, tại Hội nghị thượng đỉnh Bộ Tứ”[54], Mỹ và các đồng minh cam kết hợp tác để mở rộng và sản xuất vắc-xin giá rẻ, hiệu quả để tăng cường khả năng tiếp cận vắc-xin công bằng, đặc biệt là cho khu vực Ấn Độ Đương - Thái Bình Dương. Theo kế hoạch này, Ấn Độ, với sự hỗ trợ tài chính của Mỹ và Nhật Bản, sẽ sản xuất vắc-xin của Johnson&Johnson, trong khi Ô-xtrây-li-a sẽ hỗ trợ công tác phân phối, vận chuyển. Kế hoạch này được các chuyên gia dự đoán sẽ giúp củng cố vị thế của Ấn Độ với tư cách là nhà sản xuất và cung cấp vắc-xin quan trọng cho cuộc chiến toàn cầu chống đại dịch.
Tổng hợp từ Tài liệu chuyên đề Hội nghị Báo cáo viên tháng 4/2021 của Ban Tuyên giáo Trung ương, Báo cáo kinh tế - xã hội quý 1/2021 của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, Thông tin chuyên đề tháng 02/2021 của Ban đối ngoại Trung ương.
[1] Trích chuyên đề do đồng chí PGS.TS Nguyễn Viết Thông trình bày tại Hội nghị Báo cáp viên tháng 4/2021.
[2]Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb.CTQG, HN, 2011, tr.63-64.
[3] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb.CTQG, HN, 2011, tr.177.
[4] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb.CTQG, HN, 2016, tr.65.
[5] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb.CTQG, HN, 2021, tập 1, tr.103-104.
[6] Theo tính toán lại của Tổng cục Thống kê là 3.521 USD.
[7] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. CTQG, H, 2021, tập1, tr.104.
[8] Trong đó, thương mại bán lẻ hàng hóa chiếm 56,1%, tăng 12%; dịch vụ lưu trú và ăn uống chiếm 7,3%, tăng 5,9%; du lịch lữ hành chiếm 0,6%, giảm 59,5%; dịch vụ khác chiếm 36%, tăng 1%.
[9] Tháng 03 năm 2020 đạt là 1.303.750 lượt khách.
[10] Dư nợ tín dụng bằng VNĐ ước đạt 2.394.800 tỷ đồng, chiếm 93,1% tổng dư nợ, tăng 1,37% so cuối năm 2020; dư nợ tín dụng bằng ngoại tệ ước đạt 177.000 tỷ đồng, chiếm 6,9% tổng dư nợ, tăng 3,39% so cuối năm 2020.
[11] Tính đến ngày 5 tháng 3 năm 2021.
[12] Số liệu tính đến ngày 20 tháng 03 năm 2021.
[13] Trong đó, có 31 hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi lên doanh nghiệp.
[14] Hiện nay, trên địa bàn thành phố có 9.957 dự án đầu tư nước ngoài còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư kể cả cấp mới và tăng vốn khoảng 48,628 tỷ đô-la Mỹ (Thành phố Hồ Chí Minh dẫn đầu về số dự án còn hiệu lực so với cả nước).
[15] Tiếp tục thực hiện các chỉ đạo của Thủ tướng và Ban Chỉ đạo quốc gia về các nội dung liên quan đến phòng chống dịch, đồng thời kiên trì nguyên tắc chống dịch: “Ngăn chặn - phát hiện - cách ly - khoanh vùng - dập dịch”, kích hoạt toàn bộ hệ thống dự phòng và điều trị của ngành Y tế thành phố; chuẩn bị các kịch bản ứng phó trong tình huống Thành phố có 50 ca bệnh trở lên. Tuyên truyền các đơn vị, doanh nghiệp, cơ sở nghiêm túc thực hiện các Bộ tiêu chí đánh giá mức độ an toàn phòng chống dịch bệnh Covid-19 đối với các lĩnh vực hoạt động, sản xuất, kinh doanh, triển khai đầy đủ các biện pháp phòng chống dịch bệnh theo Sổ tay “Hướng dẫn phòng chống dịch Covid-19 tại cộng đồng trong trạng thái bình thường mới” của Bộ Y tế. Chủ động kiểm tra, vận động những người trở về thành phố từ các tỉnh, thành phố khác trong vòng 14 ngày thực hiện khai báo y tế.
[16] Cách ly, theo dõi 36 người có triệu chứng viêm hô hấp, 32 người có kết quả âm tính (tổng lũy tích 2.553 người).
[17] Tổng cộng 20 chuyến bay quốc tế với 66 thành viên tổ bay và 175 chuyên gia; 193 chuyến bay quốc nội với 30.122 hành khách; 13 tàu hàng hải nhập cảnh với 231 thuyền viên; 08 chuyến tàu lửa với 1.742 hành khách.
[18] Từ ngày 22/4/2020 đến nay, đã xét nghiệm kiểm tra cho 14.843 thành viên phi hành đoàn của 2.930 chuyến bay thuộc 18 hãng hàng không quốc tế, trong đó: 14.783 người có kết quả âm tính, 37 người đang chờ kết quả xét nghiệm, 20 người dương tính, 03 trường hợp xuất cảnh về nước.
[19] Giám sát 207 bệnh nhân xuất viện tại thành phố và 61 bệnh nhân xuất viện ở các bệnh viện tỉnh, thành phố khác chuyển về, qua đó phát hiện 23 trường hợp tái dương tính. Theo dõi sức khỏe cho 5.792 người hoàn thành cách ly tập trung (những người từ các tỉnh trở về thành phố, người cư trú trên địa bàn thành phố), gồm: 5.384 người đã hết thời gian theo dõi; 408 người đang tiếp tục theo dõi. Từ ngày 22/12/2020 đến nay, đã lấy mẫu các trường hợp hoàn thành cách ly từ 7 đến 14 ngày là: 715 mẫu, tất cả đều âm tính.
[20] Từ ngày 15/09/2020 đến ngày 05/02/2021, đã lấy mẫu và xét nghiệm cho 8.364 người bao gồm: Nhân viên y tế, người phục vụ, bệnh nhân mạn tính điều trị nội trú; tất cả đều âm tính. Từ ngày 06/02/2021 đến nay, đã lấy 6.269 mẫu cho nhân viên y tế tại bệnh viện, cơ sở y tế, tất cả đều âm tính.
[21] Tổng số mẫu đã thực hiện tầm soát các nhóm trong cộng đồng (tiểu thương, công nhân, nhân viên trung tâm xã hội, tài xế...) là 19.337 mẫu, tất cả kết quả đều âm tính.
[22] Từ ngày 14/02/2021, triển khai tiếp nhận khai báo y tế người từ các tỉnh thành khác về thành phố tại sân bay, bến xe, nhà ga, khu dân cư, khu công nghiệp, khu chế xuất, doanh nghiệp tổng cộng 160.724 người.
[23] Tổng số chuyên gia nhập cảnh từ ngày 01/01/2021 đến ngày 03/03/2021 là 2.049 người (trong đó có 549 chuyên gia Nhật). Hiện có 1.212 người đang ở Thành phố Hồ Chí Minh (trong đó có 191 chuyên gia người Nhật). Đã tiếp cận lấy mẫu xét nghiệm cho 1.038 chuyên gia, gồm 191 chuyên gia người Nhật và 845 chuyên gia nước khác, tất cả đều có kết quả âm tính.
[24] Cách ly tập trung trong ngày là 2.588 người, trong đó 09 khu cách ly tập trung của thành phố (tổng 1.774 giường): hiện cách ly 568 người, 24 cơ sở cách ly tập trung của quận, huyện (tổng 1.790 giường): hiện cách ly 51 người (tổng lũy tích 6.236 người), 28 khách sạn cách ly có thu phí (tổng 2.296 phòng với 3.307 giường): hiện cách ly 1.969 người. Tổng cộng lũy tích tại các khu cách ly tập trung thành phố (từ đầu mùa dịch - ngày 23/01/2020 đến nay, bao gồm cả các khách sạn): 39.248 người; Cách ly y tế người nhập cảnh có bệnh lý: 01 người; Cách ly tại nhà/nơi lưu trú trong ngày: 273 người (tổng lũy tích 47.454 người).
[25] Tính đến 20g00 ngày 08 tháng 3 năm 2021.
[26] Số liệu từ 01 tháng 01 năm 2021 đến 15 tháng 03 năm 2021.
[27] Theo thống kê, trong năm 2021 có 4.818.901 người trong độ tuổi lao động. Tổng số lao động đã qua đào tạo năm 2020 là 4.040.341 người.
[28] Triển khai Kế hoạch về tăng cường giám sát tình hình thực hiện mức lương tối thiểu vùng và trả lương, trả thưởng dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu năm 2021 tại các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố.
[29] Triển khai thực hiện Nghị quyết số 13/2020/NQ-HĐND ngày 09 tháng 12 năm 2020 về Chương trình Giảm nghèo bền vững thành phố giai đoạn 2021 – 2025.
[30] Nghị định số 07/2021/NĐ-CP ngày 27 tháng 01 năm 2021 của Chính phủ.
[31] Trong đó: thực hiện cấp thẻ BHYT cho hộ nghèo là 34.183 thẻ, với số tiền là 27,504 tỷ đồng; thực hiện cấp thẻ BHYT cho hộ cận nghèo là 15.038 thẻ, với số tiền là 12,099 tỷ đồng.
[32] Phát hành 6.000 “Bản tin giảm nghèo bền vững Kỳ Xuân Tân Sửu năm 2021” và phát thanh về Chương trình Nông thôn mới - Mục “Cùng nhau vượt nghèo” được 10 kỳ.
[33] Trong dịp Tết Nguyên đán, xử lý hành chính 07 vụ/07 đối tượng mua bán, tàng trữ pháo trái phép; 68 vụ/74 đối tượng đốt pháo trái phép, thu giữ khoảng 200kg pháo các loại.
[34] Con số thống kê trên không bao gồm số liệu mới nhất của Trung Quốc và Nga, hai nước đã ngừng công bố kết quả của các chương trình tiêm chủng từ giữa tháng 02/2021.
[35] Theo hãng tin AFP tổng hợp từ nhiều nguồn.
[36] Cộng hòa Ghi-nê (Guinea) và Cộng hòa Ru-an-đa (Rwanda).
[37] Nhằm đẩy nhanh quá trình tiêm chủng đại trà để giảm thiểu những tác động mà vi-rút Cô-rô-na, chính phủ các nước phát triển đã sử dụng sức mạnh kinh tế và áp lực chính trị, gây sức ép với các nhà sản xuất vắc-xin phương Tây để thu mua, dự trữ các loại vắc-xin phòng Covid-19, tạo ra tình trạng “tắc nghẽn” nguồn cung vắc-xin trên quy mô toàn cầu.
[38] Liên minh Vắc-xin (GAVI), Liên minh Đổi mới phòng chống dịch bệnh và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
[39] Hai công ty này đã tuyên bố có thể sản xuất tổng cộng 2 tỉ liều vắc-xin Covid-19 trong năm nay, có thể biến vắc-xin của họ trở nên thiết yếu trong cuộc chiến chống Covid-19 toàn cầu.
[40] Là các sản phẩm của Công ty CanSino Biologics, của Viện Sinh phẩm Vũ Hán - một đơn vị thuộc Tập đoàn Dược phẩm Quốc gia Trung Quốc và của Công ty Dược phẩm sinh học An Huy và Học viện Khoa học Trung Quốc đồng phát triển.
[41] Với hơn 1,1 triệu ca và số ca tử vong lên tới hơn 30 ngàn người.
[42] Tính đến 30/3/2021.
[43] Ngày 07/02, 600.000 liều vắc-xin (trong số 1 triệu liều) do Trung Quốc viện trợ đã đến Cam-pu-chia và nước này bắt đầu tiến hành tiêm chủng đại trà từ ngày 10/02. Ngày 08/02, 300.000 liều vắc-xin của Trung Quốc đã được vận chuyển đến thủ đô Viêng Chăn, Lào. Ngày 09/02, lô vắc-xin viện trợ đầu tiên của Trung Quốc cũng đã tới Bru-nây, tuy nhiên, hai bên không công bố con số cụ thể. Bên cạnh đó, Trung Quốc còn cam kết viện trợ miễn phí 500.000 liều vắc-xin cho Phi-lip-pin và 300.000 liều vắc-xin cho Mi-an-ma.
[44] Phần lớn 54 quốc gia châu Phi hiện đều đang ở giai đoạn làn sóng thứ hai của dịch Covid-19 với mức độ nghiêm trọng hơn nhiều so với làn sóng thứ nhất (trung bình, mỗi ngày, châu lục này ghi nhận khoảng 30.000 ca nhiễm mới so với 18. 000 ca/ngày trong làn sóng gây nhiễm thứ nhất hồi đầu năm 2020)
[45] Ngày 18/3, Chủ tịch Ủy ban châu u (EC) cảnh báo sẽ cấm hãng dược phẩm AstraZeneca xuất khẩu vắc-xin ngừa Covid-19 ra khỏi EU nếu các nước thành viên EU không được nhận vắc-xin đầu tiên.
[46]Trong đó, Đan Mạch hiện đang là nước dẫn đầu với 6,9% dân số đã tiêm mũi đầu tiên.
[47] Ngay từ tháng 6/2020, EU nhất trí sẽ thay mặt tất cả các quốc gia thành viên mua vắc-xin ngừa Covid-19 và phân phối lượng vắc-xin này cho các nước theo tỷ lệ.
[48]Lô hàng nằm trong thỏa thuận 170.000 liều mà nước này đã ký với Nga từ năm 2020.
[49]Trong tổng số 200.000 liều đã đặt.
[50]Lãnh tụ tối cao A-li Kha-me-nây (Ali Khamenei) đã cấm nước này sử dụng vắc-xin do Mỹ và Anh sản xuất.
[51] Vắc-xin do Ấn Độ sản xuất theo giấy phép của Oxford-AstraZeneca
[52] Ví dụ, Trung Quốc công bố sẽ cấp 300.000 liều vắc-xin cho Mi-an-ma nhưng vẫn chưa giao hàng, trong khi Ấn Độ đã chuyển giao 1,7 triệu liều. Tương tự, vắc-xin của Ấn Độ đã chuyển vào Cam-pu-chia và Áp-ga-ni-xtan trước Trung Quốc.
[53]Những năm gần đây, quan hệ Băng-la-đét - Ấn Độ khá căng thẳng do luật cấp quyền công dân Ấn gây nhiều tranh cãi và bất đồng quanh vấn đề chia sẻ nước sạch trên sông Te-ê-xta (Teesta); giữa Ấn Độ và Nê-pan có tranh chấp lãnh thổ.
[54]Gồm Mỹ, Nhật Bản, Ô-xtrây-li-a và Ấn Độ
Ý kiến bạn đọc
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
BÃI TƯ CHÍNH HOÀN TOÀN THUỘC QUYỀN CHỦ QUYỀN CỦA VIỆT NAM
Bãi Tư Chính nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý tính từ đường cơ sở của Việt Nam. Đây là vùng biển hoàn toàn của Việt Nam, được xác định theo đúng các quy định của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Theo Điều 56 của UNCLOS 1982, trong vùng đặc quyền kinh...
Thăm dò ý kiến
Tin xem nhiều
-
BÀI TUYÊN TRUYỀN KỶ NIỆM 32 NĂM RA ĐỜI, XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA HỘI CỰU CHIẾN BINH VIỆT NAM (6/12/1989 – 6/12/2021)
-
Điều lệ Hội Cựu chiến binh Việt Nam (khóa VI)
-
kế hoạch công tác chuẩn bị đại hội đại biểu Hội Cựu chiến binh Việt Nam quận Tân Bình và đại hội CCB cấp cơ sở (nhiệm kỳ 2017-2022)
-
NGĂN CHẶN CHIÊU TRÒ LỢI DỤNG GÓP Ý XÂY DỰNG DỰ THẢO CÁC VĂN KIỆN ĐẠI HỘI ĐẢNG ĐỂ CHỐNG PHÁ
-
“Không có gì quý hơn độc lập, tự do” - Mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam
-
Hội CCB PHƯỜNG 9 - MỘT NĂM NHÌN LẠI
-
Điều lệ Hội Cựu chiến binh Việt nam (2013)
-
Hội Cựu chiến binh Phường 11 kể chuyện truyền thống cho các cháu học sinh
-
HỘI CCB PHƯỜNG 9 TRONG PHÒNG CHỐNG COVID-19
-
CƠ ĐỒ, TIỀM LỰC, VỊ THẾ VÀ UY TÍN QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM SAU 75 NĂM GIÀNH ĐỘC LẬP, ĐẶC BIỆT SAU 35 NĂM
Thống kê
- Đang truy cập39
- Hôm nay4,575
- Tháng hiện tại4815,719
- Tổng lượt truy cập5,919,817
