Lễ kỷ niệm do Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam chủ trì, phối hợp với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Ngoại giao, Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội tổ chức. Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng dự lễ kỷ niệm.

Tham dự lễ kỷ niệm, về phía Việt Nam còn có: Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí Thư, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai; Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; lãnh đạo các bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương, tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng, viện nghiên cứu, trường đại học; lãnh đạo thành phố Hà Nội và các tỉnh giáp biên giới với Campuchia; lãnh đạo Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam; lãnh đạo Trung ương Hội hữu nghị Việt Nam - Campuchia và Hội hữu nghị Việt Nam - Campuchia các tỉnh, thành phố phía Bắc; đại diện các tầng lớp nhân dân, bà mẹ Việt Nam anh hùng; cựu chuyên gia, cựu quân tình nguyện Việt Nam đã từng làm nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia và học sinh, sinh viên đại diện thế hệ trẻ…

Về phía Campuchia có: Ủy viên Ban Thường vụ Đảng Nhân dân Campuchia (CPP), Phó Thủ tướng Vương quốc Campuchia Neth Savoeun; Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Vương quốc Campuchia tại Việt Nam Chea Kimtha và cán bộ Đại sứ quán Campuchia tại Việt Nam; lưu học sinh Campuchia đang học tập tại Việt Nam.

Đại sứ, Đại biện Đại sứ quán các nước Đông Nam Á, đại diện Liên hợp quốc tại Việt Nam cũng tham dự lễ kỷ niệm.

Việt Nam - Campuchia kề vai sát cánh khi hoạn nạn cũng như trong hòa bình, phát triển

Trong diễn văn kỷ niệm, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái khẳng định: sự kiện ngày 7/1 có ý nghĩa vô cùng quan trọng, thể hiện tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc, đoàn kết quốc tế trong sáng, bảo vệ, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái phát biểu tại lễ kỷ niệm. (Ảnh: Đinh Hòa)

Ông ôn lại lịch sử đoàn kết gắn bó mật thiết, kề vai sát cánh bên nhau qua những lúc khó khăn, hoạn nạn cũng như trong hòa bình và phát triển giữa hai dân tộc Việt Nam, Campuchia.

Sau chiến thắng năm 1975, nhân dân Việt Nam và Campuchia thiết tha mong muốn được sống trong hòa bình để khôi phục và phát triển đất nước sau nhiều năm chiến tranh hy sinh, gian khổ. Tuy nhiên, ngay sau khi lên cầm quyền tháng 4/1975, tập đoàn Pol Pot đã lợi dụng thành quả cách mạng, phản bội nhân dân Campuchia và lập nên cái gọi là “Nhà nước Campuchia dân chủ”, thi hành chế độ diệt chủng đưa đất nước Campuchia rơi vào thảm họa khủng khiếp chưa từng có trong lịch sử. Hàng nghìn trường học, bệnh viện bị đóng cửa, hàng triệu người dân vô tội bị giết hại dã man. Chỉ trong 3 năm 8 tháng và 20 ngày, đã có hơn 3 triệu người dân Campuchia và hàng chục ngàn người dân Việt Nam bị giết hại dã man.

Lực lượng yêu nước của Campuchia lúc đó cũng đứng trước tình thế vô cùng khó khăn, như lời Chủ tịch CPP Hun Sen đã từng kể lại rằng khi ấy “chả còn gì ngoài hai bàn tay trắng và ngồi chờ cái chết”.

Cùng với đó, tập đoàn Pol Pot huy động phần lớn sức mạnh quân sự chủ lực tiến hành xâm lược biên giới Tây Nam, xâm phạm nghiêm trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, xuyên tạc lịch sử, khiêu khích, kích động hận thù dân tộc, chà đạp lên những giá trị tốt đẹp của quan hệ hữu nghị truyền thống, láng giềng tốt đẹp giữa hai dân tộc Việt Nam – Campuchia.

Trong bối cảnh đó, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đã nỗ lực giữ gìn quan hệ láng giềng hữu nghị và những thành quả của cả quá trình mà những nhà cách mạng, yêu nước vì nhân dân hai nước đã sát cánh bên nhau giành động lập dân tộc thông qua việc đưa ra các đề nghị đàm phán hòa bình song phương, sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, trong đó có Phong trào không liên kết và tổ chức Liên hợp quốc. Nhưng tập đoàn Pol Pot vẫn điên cuồng theo đuổi chính sách, tiếp tục hành động xâm lược, tàn sát người dân Việt Nam ở các địa phương dọc biên giới hai nước và diệt chủng nhân dân Campuchia ở trong nước.

Đáp ứng lời kêu gọi khẩn thiết của Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia của nhân dân Campuchia và để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân Việt Nam, Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân Việt Nam đã thực hiện quyền tự vệ chính đáng của mình, đập tan các hành động xâm lược, cùng với lực lượng vũ trang và nhân dân Campuchia đánh đổ chế độ diệt chủng tàn bạo vào ngày 7/1/1979.

Theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái: đó là hành động phù hợp pháp lý và đạo lý, thể hiện tinh thần quốc tế cao cả, trong sáng, chí nghĩa, chí tình, sẵn sàng hy sinh xương máu vì quan hệ gắn bó thủy chung, lâu đời giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước; là sự tiếp nối truyền thống đoàn kết đấu tranh chống kẻ thù chung của hai dân tộc.

"Chiến thắng lịch sử này là chiến thắng chung của nhân dân hai nước, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Campuchia và Việt Nam, khép lại một trang sử đen tối nhất của đất nước Campuchia; cứu nhân dân Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng; mở ra kỷ nguyên mới, phát triển trong độc lập, tự do, hòa bình, trung lập và phồn vinh. Chiến thắng chế độ diệt chủng Pol Pot cũng đã góp phần quan trọng giữ vững hòa bình, ổn định ở khu vực Đông Nam Á và trên thế giới", ông nhấn mạnh.

Sau ngày giải phóng, hàng ngàn cán bộ chuyên gia, hàng vạn quân tình nguyện Việt Nam tiếp tục sát cánh cùng nhân dân Campuchia thực hiện công cuộc hồi sinh dân tộc và ngăn chặn sự quay trở lại của chế độ diệt chủng. Trong cuộc chiến đấu gian khổ, ác liệt đó, biết bao anh hùng, chuyên gia, quân tình nguyện Việt Nam và lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia đã hy sinh hoặc để lại một phần xương máu của mình trên chiến trường.

"Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam mãi mãi ghi nhớ công lao to lớn của các đồng chí quân tình nguyện, cán bộ chuyên gia Việt Nam đã không quản ngại hy sinh, vượt muôn vàn khó khăn gian khổ trong cuộc đấu tranh chính nghĩa bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc, kề vai sát cánh cùng quân và dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng Pol Pot tàn bạo, hoàn thành nghĩa vụ quốc tế cao cả", Phó Thủ tướng nêu rõ.

Sau nhiều năm xét xử, ngày 16/11/2018, Tòa án Đặc biệt Tư pháp Campuchia dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc đã chính thức ra phán quyết các cựu thủ lĩnh của tập đoàn Pol Pot đã phạm tội ác diệt chủng, chống lại loài người.

Phán quyết này đã trả lại công lý cho những nạn nhân vô tội bị sát hại bởi bề lũ diệt chủng Pol Pot và một lần nữa khẳng định tính chính nghĩa sáng ngời, sự giúp đỡ vô tư, trong sáng của lực lượng chuyên gia, quân tình nguyện Việt Nam.

Đưa quan hệ Việt Nam - Campuchia phát triển lên một tầm cao mới

Nhìn lại chặng đường 45 năm kể từ chiến thắng ngày 7/1/1979, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái bày tỏ: chúng ta vui mừng nhận thấy đất nước Campuchia sau khi được sự giúp đỡ của Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân Việt Nam và bạn bè quốc tế đã hồi sinh mạnh mẽ, lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia không ngừng trưởng thành và lớn mạnh, tự gánh vác sứ mệnh bảo vệ và xây dựng, phát triển đất nước.

Dưới sự trị vì anh minh của Quốc vương Campuchia, sự lãnh đạo của Đảng CPP, Thượng viện, Quốc hội và sự điều hành của Chính phủ, đất nước Campuchia không ngừng phát triển vững mạnh, an ninh chính trị, trật tự xã hội được giữ vững, kinh tế tăng trưởng cao liên tục, đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện, vai trò và vị thế Campuchia không ngừng được nâng cao trong khu vực và trên thế giới. Đặc biệt, cuộc bầu cử Quốc hội khóa VII vừa qua là minh chứng cho thấy sự tin tưởng mạnh mẽ của người dân Campuchia đối với vai trò của Đảng CPP và con đường xây dựng, phát triển đất nước hiện nay của Campuchia.

Kế thừa truyền thống đoàn kết và tinh thần anh dũng quật cường của ngày 7/1/1979, Phó Thủ tướng cho biết, sự gắn bó và giúp đỡ lẫn nhau, Việt Nam và Campuchia tiếp tục đưa quan hệ “láng giềng tốt đẹp, hữu ghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài” phát triển lên một tầm cao mới.

Theo đó, đưa quan hệ chính trị đi vào chiều sâu, coi đây là nền tảng định hướng trong quan hệ hợp tác, củng cố trụ cột về hợp tác quốc phòng – an ninh, phối hợp chặt chẽ trong công tác đối ngoại, nâng cao hiệu quả về hợp tác kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học – kỹ thuật.

Năm 2022, kim ngạch thương mại Việt Nam - Campuchia đã đạt trên 10 tỷ USD và hai bên quyết tâm sớm đạt 20 tỷ USD. Việt Nam là nước có lượng khách quốc tế du lịch lớn thứ hai đến Campuchia năm 2023. Hai bên đã ký nhiều văn kiện hợp tác, đặc biệt là trong lĩnh vực kết nối hai nền kinh tế và tham gia hợp tác, kết nối khu vực.

Giao lưu nhân dân ngày càng phát triển với nhiều hoạt động phong phú, thiết thực. Ngày càng có nhiều thanh niên, sinh viên Campuchia sang học tập tại các cơ sở giáo dục của Việt Nam, trong đó một số đại diện đang có mặt tại buổi lễ hôm nay. Phó Thủ tướng mong các em học tập tốt và tiếp nối truyền thống của thế hệ đi trước.

Theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, khu vực biên giới giữa hai nước vốn bị tàn phá nặng nề trong các cuộc chiến tranh trước đây, nay đã trở thành khu vực biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển; nhân dân hai nước giao lưu thuận lợi, gần gũi, thân thiện và cùng hỗ trợ nhau phát triển. Thời gian qua, các lực lượng chức năng hai nước đã phối hợp chặt chẽ, quản lý tốt đường biên giới, hoàn thành 84% phân giới cắm mốc trên đất liền và đang quyết tâm hoàn thành công tác này.

Với tình cảm nhiệt thành, thủy chung, các cơ quan chức năng và nhân dân Campuchia đã tích cực hỗ trợ và giúp đỡ Việt Nam trong công tác tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Campuchia trở về với Tổ quốc. Phía Việt Nam cũng đã hợp tác, hỗ trợ Campuchia trong việc đưa 49 hài cốt chiến sĩ lực lượng vũ trang đoàn kết cứu nước Campuchia về nước vào ngày 1/12/2022.

Pho Thủ tướng Lê Minh Khái khẳng định: Trước sau như một, Việt Nam luôn coi trọng, dành ưu tiên cao cho việc không ngừng củng cố và tăng cường quan hệ láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống và hợp tác toàn diện với Campuchia, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Dẫn câu ca dao “Sông Cửu Long nghìn năm vẫn chảy. Nghĩa bạn bè mãi mãi không phai”, ông tin tưởng quan hệ Việt Nam – Campuchia sẽ tiếp tục phát triển lên những tầm cao mới và nói rằng: “Đây cũng là nguyện vọng tha thiết của nhân dân hai nước, cũng như của các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì nền độc lập, tự của của hai dân tộc”.

Campuchia dành ưu tiên cao cho việc giữ gìn truyền thống đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau giữa hai nước

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Phó Thủ tướng Campuchia Neth Savoeun cho biết: ý nghĩa của ngày 7/1 đã thấm sâu vào trái tim người dân Campuchia với tinh thần mãi mãi ghi nhớ công ơn cao cả nhất của cán bộ, chiến sĩ Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia, các nhà yêu nước, đặc biệt là các chiến sĩ anh hùng của quân tình nguyện Việt Nam đã đổ máu, hy sinh tính mạng trong sự nghiệp lật đổ chế độ diệt chủng Pol Pot và giải phóng nhân dân Campuchia.

"Nếu không có sự cứu giúp, hỗ trợ kịp thời của quân tình nguyện Việt Nam thì dân tộc Campuchia thực sự đứng trước nguy cơ chết chóc nghiêm trọng", Phó Thủ tướng Neth Savoeun nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Campuchia Neth Savoeun phát biểu tại lễ kỷ niệm. (Ảnh: Đinh Hòa)

Theo Phó Thủ tướng Neth Savoeun: chiến thắng 7/1 đã khép lại kỷ nguyên cay đắng của Campuchia và mở ra một kỷ nguyên mới được toàn dân tôn xưng là ngày hồi sinh lần thứ hai của nhân dân Campuchia. Nếu không có ngày 7/1 thì không có Campuchia ngày nay. Campuchia thực sự may mắn bội lần đã thoát được khỏi chế độ dã man, tàn nhẫn này. Đặc biệt lãnh tụ kiến tạo hòa bình Samdech Techo Hun Sen đã lãnh đạo phong trào yêu nước và ngăn chặn chế độ diệt chủng quay trở lại, nỗ lực xây dựng kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân từ hai bàn tay trắng. Với chính sách Thắng - Thắng, chính phủ Samdech Techo Hun Sen đã đưa Campuchia từ cánh đồng chết, từ những bãi mìn trở thành nước có chủ quyền toàn vẹn với sự yên bình một cách hài hòa của dân tộc. Ngày nay khẩu hiệu "Cảm ơn hòa bình, cảm ơn chính sách Thắng - Thắng" đã trở thành tinh thần và sự thống nhất cao của toàn xã hội Campuchia, quyết định lấy ngày 29/12 là Ngày hòa bình của quốc gia.

Chính phủ Hoàng gia Campuchia nhiệm kỳ VII được lập ra từ ý chí ủng hộ mạnh mẽ của đại đa số người dân đang tiến bước theo đường lối đúng đắn nhất dưới sự lãnh đạo trí tuệ và nghị lực của Thủ tướng Samdech Thipadei Hun Manet. Phó Thủ tướng Neth Savoeun cho biết, chính phủ nhiệm kỳ mới đã và đang tiếp tục thừa hưởng những thành quả tích cực từ di sản hòa bình cao cả của Samdech Techo Hun Sen, nỗ lực phấn đấu khắc phục những vấn đề thách thức để chèo lái con thuyền Campuchia hướng tới phát triển và phồn vinh. Thông qua việc thực hiện 5 định hướng chiến lược và Cương lĩnh chính trị, chính phủ Hoàng gia Campuchia đang thúc đẩy tiến độ tăng trưởng kinh tế, nhằm làm cho Campuchia trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và xây dựng cơ sở tiến tới hoàn thành tầm nhìn năm 2050 Campuchia trở thành nước có thu nhập cao.

Phó Thủ tướng Neth Savoeun khẳng định: Campuchia và Việt Nam là nước láng giềng. Dù trải qua nhiều uẩn khúc lịch sử và thử thách lớn nhưng vẫn giữ được quan hệ tốt đẹp và phát triển trên mọi lĩnh vực theo phương châm "láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài". Quan hệ quý giá này càng được thắt chặt thông qua việc thường xuyên tiếp xúc và trao đổi đoàn giữa lãnh đạo các cấp, từ các nhà đứng đầu Đảng, Quốc trưởng, nhà đứng đầu chính phủ, chủ tịch Quốc hội và các cấp lãnh đạo của hai nước.

Thay mặt chính phủ Hoàng gia và nhân dân Campuchia, ông bày tỏ phấn khởi khi thấy nhân dân hai nước thụ hưởng được những lợi ích to lớn từ thành quả hợp tác song phương Việt Nam - Campuchia bao gồm hầu hết các lĩnh vực: kinh tế, thương mại, đầu tư, nông nghiệp, vận tải, viễn thông, giáo dục, văn hóa, du lịch, quốc phòng, an ninh... Kim ngạch thương mại giữa hai nước năm 2022 tăng hơn 10 tỷ USD, du khách Việt Nam vào Campuchia đứng thứ hai, Việt Nam vẫn là đối tác đầu tư quan trọng của Campuchia. Campuchia dành ưu tiên cao cho việc giữ gìn truyền thống đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau giữa hai nước và hài lòng đối với sự phát triển quan hệ của các bộ ngành, tỉnh giáp biên, tổ chức mặt trận, tổ chức quần chúng và thanh niên.

"Chúng ta thực sự có thể nói được rằng: Campuchia - Việt Nam là điển hình nước láng giềng tốt nhất trên thế giới, thể hiện lòng tốt, tình anh em, hữu nghị và thủy chung", Phó Thủ tướng Neth Savoeun nhấn mạnh.

Ông chúc mừng thành quả to lớn mà nhân dân Việt đạt được trong thời gian qua, nhất là việc khôi phục và nhanh chóng phát triển sau khi kiểm soát thành công dịch bệnh Covid-19. Ông tin tưởng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đứng đầu, Việt Nam tiếp tục đạt được thắng lợi trong phát triển kinh tế - xã hôi, nâng cao vị thế tích cực trong khu vực và trên trường quốc tế.

Đại diện cho các cựu quân tình nguyện, cựu chuyên gia Việt Nam giúp Campuchia, Đại tá Nguyễn Dĩnh cho biết, gần nửa thế kỷ trôi qua nhưng những ký ức về cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế ở Campuchia đầy khó khăn, gian khổ; những hình ảnh tốt đẹp về sự thủy chung, trọn nghĩa vẹn tình giữa hai dân tộc, về sự liên minh đoàn kết chiến đấu với lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia, sự chăm sóc, đùm bọc, chở che của người dân Campuchia đối với người lính tình nguyện không bao giờ phai mờ trong tâm trí ông. Đại tá Nguyễn Dĩnh thay mặt cựu quân tình nguyện, cựu chuyên gia Việt Nam giúp Campuchia phát biểu. (Ảnh: Đinh Hòa) Ông kể: Khi bộ đội tình nguyện Việt Nam tiến quân vào Campuchia, chúng tôi được nhân dân khắp các vùng miền ở Campuchia hân hoan chào đón và tích cực giúp đỡ, hợp tác, che chở. Những ngày đầu giải phóng, bộ đội tình nguyện Việt Nam đã không quản ngại khó khăn tích cực hỗ trợ giúp hàng chục vạn, hàng triệu người dân Campuchia tiều tụy, đói khát ở các nơi trở về quê cũ, ổn định cuộc sống, giúp dân làm lại nhà cửa, lập lại bệnh viện, trường học, khôi phục chùa chiền. Bộ đội tình nguyện và chuyên gia Việt Nam còn nuôi dưỡng hàng ngàn trẻ em Campuchia mồ côi sau nạn diệt chủng. Sau khi giúp lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia dần lớn mạnh, bảo vệ được thành quả cách mạng, xây dựng và hồi sinh đất nước thì từ năm 1982 quân tình nguyện Việt Nam bắt đầu từng bước rút quân về nước. Sau bảy đợt rút quân, ngày 26/9/1989 những đơn vị và chiến sĩ cuối cùng của quân tình nguyện Việt Nam đã trở về Tổ quốc, đánh dấu ngày quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hoàn thành nghĩa vụ quốc tế vẻ vang trên đất nước Campuchia. "Những chiến sĩ quân tình nguyện và chuyên gia năm xưa đã hoàn thành nhiệm vụ nay trở về sống trong đời thường, hàng vạn người đã tự nguyện trở thành hội viên Hội hữu nghị Việt Nam - Campuchia ở các cấp hội. Chúng tôi nguyện làm tròn nhiệm vụ mới của một đội quân nghĩa tình không biết mệt mỏi, một lực lượng làm công tác đối ngoại nhân dân đáng tin cậy trong thời kỳ hai nước hội nhập và phát triển", Đại tá Nguyễn Dĩnh nói. Tại buổi lễ, đại diện thế hệ trẻ Campuchia và Việt Nam nguyện phấn đấu hết sức mình giữ gìn, vun đắp quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước, hai dân tộc được xây dựng từ mồ hôi, xương máu của các thế hệ đi trước ngày càng bền chặt.